Москва ва Исломобод «Покистон оқими» газ қувурини қуриш тўғрисида битим имзоладилар. Яқинда қувурларни ётқизиш бошланади. Мутахассисларнинг фикрига кўра, бундай келишув Россия учун Жанубий Осиёда янги имкониятларни очиб беради. Қандай имкониятлар ҳақида гаплашамиз ва Покистон билан уруш олиб бораётган Ҳиндистон ушбу лойиҳани амалга оширишга қандай муносабатда бўлади?Россия ва Покистон арафасида «Покистон Оқими» газ қувурини қуриш тўғрисидаги битимни имзоладилар.
Маълум қилинишича, лойиҳа қисқа вақт ичида бошланади. Энергетика вазири Николай Шулгиновнинг таъкидлашича, Россия компаниялари Покистонга «ўзининг энергия хавфсизлигини мустаҳкамлаш ва табиий газдан экологик тоза энергия манбаи сифатида фойдаланишни кўпайтиришга» ёрдам беришади.
2015 йилга қадар мамлакатлар ўртасида 1,1 минг километр узунликдаги (қуввати йилига 12,4 миллиард кубометргача) бўлган Шимолий-Жанубий газ қувурини қуриш бўйича ҳукуматлараро битим имзоланган эди.
Лойиҳанинг қиймати 2-2,5 миллиард доллар. У Покистон жанубидаги Карачи ва Гвадар порт шаҳарларида суюлтирилган табиий газ ЛНГ ни қабул қилиш терминалларини мамлакат шимолидаги Лаҳор шаҳри билан боғлайди. У ерда ЛНГ электр станциялари қурилиши керак.
Шу билан бирга, эрта баҳорда РТ Глобал Ресоурcэс ,Ростеc гуруҳининг бир қисми, лойиҳадаги иштирокини тўхтатаётгани маълум бўлди. 2019 йил декабрь ойида газ саноатидаги стратегик инфратузилма лойиҳаларига ихтисослашган Покистоннинг ИСГСЛ давлат компанияси Россиядан ушбу компанияни санкция хавфи туфайли алмаштиришни сўради.
Зарубезҳнефт лойиҳанинг янги эҳтимолий иштирокчиси деб топилди. Компания Россия томонининг ваколатли органи томонидан танланади, у Россия Федерацияси Энергетика вазирлигининг ФСУЭ тезкор хизмат кўрсатиш марказини, Евроосиё қувур линияси консорциуми ва тадбиркор Дмитрий Пумпянскийнинг Қувур металлургия компаниясини ташкил қилади. Россия сармоядорлари газ қувурининг камида 26% акцияларига эга бўлишади, Покистон эса – 74% акцияларнинг назорат пакетига эга.
Мутахассисларнинг фикрига кўра, янги лойиҳанинг номи «кўпроқ ПР нуқтаи назаридан танланган». «Бу ўрнатилган бренд – Россиянинг газ қувурларини оқим деб аташ керак.
Россия у ерда ҳатто Газпром кучлари томонидан эмас, балки бошқа компаниялар томонидан қатнашади ва амалда пудратчи сифатида ҳаракат қилмоқда «, деди Игор Юшков, Миллий энергия хавфсизлиги фондининг етакчи таҳлилчиси, ҳукумат ҳузуридаги Молия университетининг эксперти.
Покистон Хитойнинг »Янги Ипак йўли« нинг муҳим бўғинига айланиб бораётганини ҳисобга олсак, Исломобод билан алоқаларни ривожлантириш ижобий лаҳзадир, унинг бир қисми Покистон ҳудудидан ўтишни ўз ичига олади. »Энди Россия билан савдо-иқтисодий алоқалар Покистон эса паст даражада. Шартнома имзоланиши олдинга қадамдир », – дея таъкидлади эксперт.
“Бундан ташқари, бугунги кунда Покистон глобал хавфсизлик тизимининг муҳим бўғинидир. Энди Афғонистондан Америка қўшинларини олиб чиқиш режалаштирилган бўлса, Исломобод ушбу минтақада барқарорликни сақлашда улкан роль ўйнай бошлайди.
Россия учун эса Афғонистондаги ҳар қандай беқарорлик кескинликни бизнинг чегараларимизга бевосита қўшни бўлган Марказий Осиё давлатларига ўтиши билан боғлиқ », – дея таъкидлади эксперт.
Волхонский Покистон оқимининг пайдо бўлиши Россияда Осиёда янги имкониятлар очишига ишонади. «Иқтисодий алоқалар боғлиқ моментларни ривожланишига олиб келади. СССР қулаганидан кейин биз ҳали ҳам Исломободга ёки Карачига тўғридан-тўғри парвозларни тикламадик.
Газ қувури қурилиши халқ дипломатиясини ривожлантиришга, бошқа соҳалардаги муносабатларни тиклашга туртки беради », – дея тахмин қилмоқда Москва давлат университети Осиё ва Африка мамлакатлари институти доценти.
Ҳиндистоннинг Россия-Покистон алоқаларини ривожлантиришга бўлган муносабати ҳақида гап кетганда, бу фақат «келишмовчиликлар оммавий ахборот воситалари» даражасида бўлиши мумкин, чунки биз бу ерда ҳарбий-техник ҳамкорликни ривожлантириш ҳақида гапирмаяпмиз.
Бундан ташқари, қурилиш лойиҳаси Кашмирнинг баҳсли ҳудудидан қувур ўтказишни ўз ичига олмайди. “Ҳиндистон Покистон назорати остидаги Кашмир ҳудудида амалга ошириладиган ҳар қандай лойиҳаларга сезгир. Бундай ҳолда, ҳиндларнинг манфаатларига ҳеч қандай таъсир кўрсатилмайди, шунинг учун Москва хавотирланмаслиги керак », – дея хулоса қилди Волхонский.
Uzbek