Индонезия мунозарали янги Жиноий кодексни қабул қилди. Унга кўра никоҳдан ташқари ва никоҳсиз бирга яшайдиганлар билан жинсий алоқа қилиш тақиқланади. Айрим танқидчиларни фикрича, бу Жануби-Шарқий Осиё давлатида эркинликларга путур етказиши мумкин экан.
Янги қонунлар индонезияликлар ва хорижликларга тааллуқли бўлади. Шунингдек янги қонунга кўра президентни, давлат муассасаларини ёки Панcасила деб номланувчи Индонезия миллий мафкурасини ҳақорат қилганлик бўйича тақиқини тиклайди.
Сешанба куни парламент томонидан бир овоздан маъқулланган янги Жиноят кодекси 1946 йилда мустақилликка эришгандан бери қўлланилиб келган ва Голландия қонунчилиги, «ҳукум адат» деб номланувчи одатлар ҳуқуқи ва замонавий Индонезия қонунларининг аралашмасидан иборат бўлган структурани алмаштиради.
“Муҳокама қилинган муҳим масалалар ва турли фикр-мулоҳазаларни қабул қилишга қўлимиздан келганича ҳаракат қилдик. Бироқ, биз учун жиноий қонунга ўзгартириш киритиш бўйича тарихий қарор қабул қилиш ва бизга мерос бўлиб қолган мустамлакачиликдан қолган жиноят кодексидан воз кечиш вақти келди”, деди Адлия ва инсон ҳуқуқлари вазири Ясонна Лаоли овоз беришдан олдин парламентда.
Кодекснинг тўлиқ лойиҳаси 2019 йил сентябрь ойида эълон қилинганида шахсий эркинликларни чеклаб қўйилади деган хавотирлар фонида, мазкур режалаштирилган кодекс мамлакат бўйлаб айрим талабалар норозилигига сабаб бўлган эди. Ўшанда камида 300 киши тартибсизликлардан жабр кўрганди. Ўз навбатида, янги қонунлар коррупцияга қарши курашга путур етказиши мумкин деган хавотирларни ҳам кучайтирган эди.
Кейинги версиялар тўлиқ чиқарилмаганди.
Адлия ва инсон ҳуқуқлари вазири ўринбосари Эдвард Хиари сўзларига кўра, янги кодекс президент томонидан имзоланиши керак. Шунингдек, у дарҳол қўлланилмайди ва эски кодексдан янгисига ўтиш максимал уч йил давом этиши кутилмоқда.
«Орқага қараб ҳаракатланиш»
Associated Press томонидан ўрганиб чиқилган янги кодекснинг нусхаси шундан далолат берадики, унда амалдаги президентни ҳақорат қилганликда айбланган киши уч йилгача қамоқ жазосига ҳукм қилинади.
Хиарейнинг айтишича, ҳукумат «ҳақорат ва танқидни ажратиб турадиган энг қатъий тушунтиришни» берган.
Гарчи зино ноқонуний бўлса ҳам, никоҳдан олдин жинсий алоқа Индонезияда қонун қабул қилинишидан олдин ноқонуний эмас эди.
Янги қонунга кўра, ота-оналар ёки болалар никоҳда бўлмаган эр-хотинлар жинсий алоқада эканликларида гумон қилинсалар, полицияга хабар беришлари мумкин бўлади. Айрим танқидчилар буни ахлоқий назоратга ўтиш ва бир тарафдан ЛГБТ ҳамжамиятининг аъзоларини нишонга олиш учун ҳам қўлланилиши мумкин дейишмоқда.
Никоҳдан олдин жинсий алоқа қилиш ҳам, зинокорлик орқали никоҳга ҳиёнат қилиш ҳам бир йилгача қамоқ ёки жарима билан жазоланади.
Биргаликда яшаш олти ойлик қамоқ ёки жарима билан жазоланади. Лекин буни учун ота-оналар, болалар ёки турмуш ўртоғи полицияга хабар берган бўлиши керак бўлади.
Инсон ҳуқуқлари ташкилотларининг айтишича, бу таклифлар диний бағрикенглик ва дунёвийлик билан машҳур бўлган мамлакатнинг конституциясида мустаҳкамланган консерватизмни кучайиб бораётганини кўрсатади.
“Биз ортга қараб ҳаракатланаяпмиз… репрессив қонунларни бекор қилиш керак эди. Лекин қонун лойиҳаси чет эллик олимларнинг далиллари тўғрилигини, демократиямиз инкор этиб бўлмас даражада таназзулга юз тутаётганини кўрсатиб турибди”, деди AFP агентлигига Индонезиядаги Amnesty International ташкилоти директори Усмон Ҳамид.
Жиноят кодекси қабул қилингунга қадар тартиб-қоидага риоя қилинмаган, шу жумладан жамоатчиликнинг тўғри ва ошкора иштироки таъминланмаган деб топилса, Конституциявий судга шикоят қилиниши мумкин.
Ҳудди шундай ваколатдан Касаба уюшмалари 2020 йил октябрь ойида қабул қилинган ва бир йилдан сўнг “конституцияга зид” деб эълон қилинган “Иш ўринларини яратиш тўғрисида”ги қонунга қарши чиқишда фойдаланган. Ҳукуматга ушбу қонунчиликка ўзгартириш киритиш учун икки йил муҳлат берилган, акс ҳолда у бутунлай ўз кучини йўқотиб қўйиши мумкин эди.
Uzbek