Ушбу ёзда БМТнинг Яқин Шарқдаги Фаластин қочоқларига ёрдам ишларини бошқариш бўйича агентлиги (UNRWA) ваколатини жиддий суиистеъмол қилишда, жумладан жинсий зўравонлик, қариндошчилик ва турли қийноқларни амалга оширишда айбланмоқда. «Ал-Жазира» хабарига кўра, агентликнинг ахлоқий бўлими бу даъволарни сўнгги ҳисоботида келтириб ўтган.
БМТнинг Ички назорат хизмати идораси текширув олиб бормоқда. Таъкидлаб ўтиш лозим, агентликдаги бу тафтиш биринчи марта эмас. Тергов давом этар экан, Швейцария, Голландия ва Белгия ҳукуматлари UNRWAга барча тўловларни тўхтатиб қўйдилар. Исроилнинг Бирлашган Миллатлар Ташкилотидаги элчиси Даний Аялон расмий равишда халқаро ҳамжамиятни UNRWAни бутунлай тугатишга чақирди.
Агар барча даъволар ўз тасдиғини топса, бу БМТ стандартларини қўпол равишда бузишни англатади. Фавқулодда инқироздан ташқари UNRWA янада чуқур таркибий камчиликларга эга.
Эслатиб ўтамиз, Бирлашган Миллатлар Ташкилоти UNRWAни дастлаб 1948 йилда Исроил давлати ташкил этилганидан кейин 750 мингдан ошиқ фаластинлик қочқинлар дуч келган гуманитар инқирозга қарши курашиш учун вақтинчалик агентлик сифатида яратган эди. UNRWAни молиялаштирадиган Ғарб ҳукуматлари, айниқса АҚШ ва Буюк Британия, UNRWAнинг иш жойларини яратиш схемаларидан фойдаланиб, фаластинликларни араб мезбон давлатларига доимий равишда жойлаштириш учун қонуний ва сиёсий жараёнлардан четга чиқишди.
Тадқиқотчи Жо Келсининг ўтган йилги мақоласида айтиб ўтилганидек, UNRWA Америка жанубида ишлаб чиқилган жамоат ишлари дастурида моделлаштирилган. UNRWAнинг юқори даражадаги раҳбарлари ва қарор қабул қилувчиларининг аксарияти Ғарбий Европа ёки Шимолий Америкадан бўлган. UNRWAда ғарбий бўлмаган миллат вакилларидан фақат битта бош комиссар бор эди: 1991 йилдан 1996 йилгача фаолият олиб борган турк дипломати – Илтер Туркмен.
Бинобарин, қочқинлар номидан кўплаб қарорлар ва сиёсатлар уларнинг иштирокисиз қабул қилинади. Буларнинг барчаси UNRWAга неоколониал кўриниш беради ва уни хизмат кўрсатадиган аҳолидан ажратиш учун хизмат қилишига олиб келди.
Сўнгги уч ўн йилликда UNRWA ҳар йилни улкан тақчилликлар билан бошламоқда. Ўтган йили Трамп маъмурияти агентликни молиялаштиришни тўхтатиш ҳақида қарор қабул қилди, натижада эса UNRWA йиллик бюджетининг учдан бир қисмини йўқотди. Окибатда унинг бир неча лойиҳаси ва ҳатто таълим дастурлари ҳам боши берк кўчага кириб қолган.
Рўйхатдан ўтган беш миллион қочқинлар UNRWAнинг инсонпарварлик ёрдамларига муҳтож. Ғазода 620 минг қочқин ташкилот томонидан амалга оширилаятган озиқ-овқат ёрдамларига боғлиқ. Ливанда 55 минг фаластинликлар UNRWA томонидан қийинчиликларга қарши махсус ёрдам оладилар. Ливан ҳукумати мамлакатнинг иқтисодий қийинчиликлари ва суриялик қочқинлар тазйиқларига жавобан фаластинликларнинг меҳнат қилиш ҳуқуқини жиддий равишда чеклайдиган бандлик тўғрисидаги қарорларни қабул қилганидан кейин бу сон ортиши мумкин.
Таъкидлаб ўтиш жоиз, халқаро ҳамжамиятнинг фаластинлик қочқинлар олдидаги гуманитар ва сиёсий мажбуриятлари агар бу ташкилот ўз вазифасини адо этолмаган тақдирда ҳам ўз-ўзидан йўқ бўлиб қолмайди. Ҳозирги можаронинг оқибатлари эса хавфли вазиятни ёмонлаштириб, қочқинларнинг ўзларига зарар етказмоқда.
Uzbek