Туркия оммавий ахборот воситалари томонидан ҳукуматнинг қўллаб-қувватлаши билан илгари сурилган концепцияда Туркия фаластинликлар билан шартнома имзолаши ва уларга денгиз орқали ёрдам бериши мумкинлиги таъкидланади.
Туркиянинг «Yeni Safak» газетаси душанба куни ўзининг асосий саҳифасида, Хамас бошқарадиган Ғазо билан шартнома имзолаб, Исроилга қарши сув ва энергиядан фойдаланиш ҳуқуқидан маҳрум қилиш учун «Ливия модели» ни амалга оширилиши мумкинлигини таъкидлаган.
Туркия оммавий ахборот воситалари томонидан илгари сурилган концепцияда, эҳтимол ҳукуматнинг кўмаги билан, мамлакат фаластинликлар билан шартнома имзолаши ҳамда уларга денгиз орқали бериладиган ёрдамни кўпайтириши мумкин. Бу Исроил ва Туркияни ҳарбий тўқнашув курсисига олиб боради. Туркия ХАМАС лидерларини қабул қилади ва ХАМАСни қўллаб-қувватлайди. Туркия ва Ғазони денгиз орқали боғлайдиган потенциал режаси Исроилнинг Кипр ва Греция билан газ қувури режаларига зарар етказиши мумкин.
Туркия учун мақсад Юнонистон ва Кипрнинг энергетик тадқиқотлар учун эксклюзив иқтисодий зоналар ва денгиз ости зоналари блокларига бўлган даъволарини эътиборсиз қолдириш ҳамда Кипр, Юнон ороллари ва ҳозирда Исроил яқинида бутун Ўрта ер денгизини қамраб олган туркий «Яшил Ватан»ни яратиш эди. Туркиянинг денгизни тортиб олиши халқаро ёки денгиз қонунларида ҳам нормаларида ҳам илгари бўлмаган. Бу аввалги АҚШ маъмурияти ваколатига эга бўлган Туркияни ўз денгиз флотини «тадқиқот кемалари» билан юбориб, одатда Греция даъво қилган жойларда энергия қидирув ишларини олиб боришда тўхтата олмади.
70-йилларда Туркия Шимолий Кипрга ноқонуний равишда бостириб кирган ва энди Шимолий Кипр атрофида жойлашган Кипр оролида иккинчи мамлакатни яратишга ҳаракат қилиб, Кипр учун «икки давлат» ечимини истамоқда. Бу денгиздаги даъволарни мураккаблаштириши мумкин. Аммо Туркиянинг Фаластин масаласига янгича муносабатда бўлиши, Хамас ёки Фаластин маъмурияти билан шартнома имзолаши, Исроил суви назоратини қўлга киритиши Туркия билан Исроил ўртасида тўқнашув бўлади деган фикрга олиб келади. Туркия Президенти Ражаб Тойиб Эрдўған дунёдаги етакчи Исроилга қарши овозлардан бири. У Исроилни фашистлар билан таққослайди ва яқинда юзага келган можаро пайтида унга қарши санкцияларни қўлламоқда. Мақсади эса Исроилни изоляция қилишдир. У Бирлашган Араб Амирликларини Исроил билан тинчлик битимини имзолашдан қўрқитди. Эрдўған Истанбул ва Анқарада қизил гилам билан Хамас лидерларини қабул қилади. Яқинда у Эрон Президентига қўнғироқ қилиб, Исроилга қарши биргаликдаги ишларни муҳокама қилди.
Денгиздаги «Мовий Ватан» ғояси синов пуфаги сифатида нашр этилди. Туркияда барча оммавий ахборот воситалари ҳукуматни қўллаб-қувватлайди. Танқидчи журналистлар қамоқда ёки мамлакатни тарк этишлари керак.
2010 йилда Туркия Мовий Мармара бортига исломчи ИҲҲ фаолларини Ғазо блокадасини бузишга уриниш учун юборган эди. Исроил қўмондонлиги босқини натижасида кемаларда ўнта турк ўлди. Туркия денгиз кучларини Ғазога жўнатмоқчи. Исроил ўзининг эксклюзив иқтисодий зонасини ҳимоя қилиш учун янги Saʼar 6 Corvettes сотиб олади.
Айни пайтда Ғазодаги ХАМАС учувчисиз денгиз ости кемаларини қуриш учун ракеталардан фойдаланиб Ашкелон соҳилидаги денгиздаги газ платформаларига ҳужум қилди. Бу аниқ иқтисодий уруш ва Исроилнинг энергетик мақсадларига қарши чиқиш учун мўлжалланган.
“Ливиядаги каби позицияни яратиш мумкин. Бу эрда Исроил омили келишувга тўсқинлик қилмайди. Агар Фаластин Шарқий Ўрта ер денгизи газ форумига аъзо бўла олса, у биз билан ҳам шартнома имзолаши мумкин. East-Med-га аъзолик – бу Фаластин Шарқий Ўрта денгиздаги қирғоққа эга бўлган халқаро бирлик эканлигидан далолат беради. Бундай келишув ўйинни бизнинг фойдамизга ўзгартириши мумкин. Бу биз учун стратегик шахмат ҳаракати бўлади ”.
Шундай қилиб, Туркия Фаластиннинг газ форумидаги аъзолигидан фойдаланиб Исроилнинг Греция ва Кипр билан муносабатларини бузиш, Туркиянинг мақсадига эришиш учун фойдаланишни таклиф қилади.
Uzbek