Сеченов номидаги Москва давлат тиббиёт университети Клиник тадқиқотлар маркази раҳбари Елена Смолярчукнинг айтишича, инсонлардаги клиник синов ниҳоясига етган ва «вакцина хавфсизлиги тасдиқланган».
«Кўнгиллиларга 15-20 июль кунлари рухсат берилади», дея Смолярчукдан иқтибос келтирмоқда ТАСС.
Эҳтимолий вакцинанинг бошқа тафсилотлари номаълум.
Аммо бу Россия олимларининг вакцина ҳақидаги биринчи муждаси эмас.
47 та вакцина
Россияда вакцина устида иш бошлангани ҳақидаги илк хабарлар ҳали тўла миқёсдаги эпидемия бошланмасидан, қиш ойи охирларида пайдо бўлган эди.
Бу борадаги тадқиқотлар Новосибир, Санкт-Петербург ва Москвадаги илмий-тадқиқот марказларида олиб борилган.
Апрель ойи бошида вакцина прототиплари яратилгани ҳақида хабарлар пайдо бўлди.
Уларни ишлаб чиқиш усуллари бир неча хил, аммо биронтаси ҳам ҳақиқатан иш берадиган вакцинани қўлга киритишда устунликка эга эмас.
Айрим усуллар, масалан, тирик ва деактивация қилинган вирусли вакциналар Россия фармацевтика саноатига кўпроқ таниш.
Аммо вакцина прототипи устидаги ишлар ҳақиқатан ҳам вакцина ишлаб чиқилишига кафолат бермайди.
Тадқиқотнинг ушбу босқичида матбуотда «вакцина ишлаб чиқилди» деган шов-шувли сарлавҳалар тарқаб кетса, мутахассислар кўпинча 1980 – йилларни эслашади.
«ОИТС 1981-82 йилларда кашф қилинди. 1983-84 йиллардаёқ илк вакцина ҳақидаги хабарлар пайдо бўла бошлади. Ўшанда қанча вакцина прототиплари бўлган. Юзлаб клиник тадқиқотлар босиқичидаги эҳтимолий вакциналар. Аммо қани вакцина? Ҳалигача ҳеч нарса йўқ!» дейди «Форт» биофармацевтика ширкати бўлим бошлиғи Андрей Шаньк.
Май ойи ўрталарида Бош вазир ўринбосари Голикова бирданига 47 та вакцина устида иш олиб борилаётганини айтди.
Россия Фанлар Академияси вице-президенти Владимир Чехонин эса ўтган ой яна 4 та янги вакцина устида ишлар бораётганини айтиб, улар Соғлиқни сақлаш вазирлиги томонидан маъқулланганини ҳам таъкидлаб ўтганди.
Кимга ишониш керак?
Бу эҳтимолий вакциналардан қайси бири, ҳеч қурса, биринчи синов босқичига етиб боришини ҳеч ким билмайди.
Жаҳон Соғлиқни Сақлаш Ташкилотининг рўйхатида клиникагача бўлган ҳайвонлардаги синов босқичига етиб борган 10 та Россия вакцинаси ҳақида маълумот бор.
Клиникагача бўлган синовларда вакцинанинг одамларда синалиши учун қанчалик хавфсизлиги ўрганилади.
«Қоидаларга кўра, заҳарлилик даражаси, аллергия қўзғовчанлиги ва иммунитетнинг қандай жавоб бериши текширилади. Ён таъсирларнинг бор-йўқлигини ҳайвонларда синаса бўлади, аммо иммунитет масаласи мураккаб. Инсонлардаги кўпгина вируслар ҳайвонларга зарар етказмайди. Ҳайвонларга касаллик юқмайди, шунинг учун ҳам вакцинанинг қанчалик иш бериши ҳақида хулоса чиқариш жуда қийин», – дейди Андрей Шанько.
Қизиқ жиҳати шундаки, ЖССТ рўйхатида Москвадаги академик Гамалеи номидаги илмий-тадқиқот институтида ишлаб чиқарилаётгани айтилган вакцина йўқ.
Ваҳоланки, унинг раҳбари академик Гинцбург шов-шувли баёнотлар қилишдан тортинмайди.
Апрель ойи охиридаги видеоконференцияда у Президент Путинга вакцина 15 июнгача барча синов босқичларидан ўтиб бўлишини айтган эди.
Орадан бир ой ўтиб, анча камтарона башорат янгради: июнь ойи ўрталарига фақат клиник синовларгача бўлган жараён режалангани маълум қилинди. Кейинроқ академик июль бошида одамларда синаш бошланишини айтди. Аммо бир вақтнинг ўзида телевидение орқали пробиркадаги вакцина прототиплари намойиш қилинди. Гинцбург вакцинани институт ходимларининг ўзида синаш бошланганини маълум қилди.
«Клиник синовларни ташкил этиш бўйича уюшма» буни қоралаб чиқди.
Унга кўра, тегишли суғурталарни тақдим этмасдан туриб ва клиник синовларга расмий рухсат олмасдан одамларда синалиши илмий этиканинг жиддий равишда бузилиши ҳисобланади.
Аммо айни пайтда бир қатор олимлар бу каби тажрибанинг Россия учун янгилик эмаслигини ҳам айтишган.
Uzbek