Исроил ҳамда Фаластин ҳудудларида яҳудийлар ва араблар ўртасида тўсатдан пайдо бўлган ҳарбий можаронинг келиб чиқиши, баъзи жиҳатлар бўйича аввалги тахминлардан устун бўлиб, аниқ хронологик кетма-кетликка эга. Бу ҳокимиятда қолишга ҳаракат қилган Ликуд раҳбари Б.Нетаняҳу томонидан аниқ тартибга солинган.
• 2-май куни, Исроил бош вазири ҳукмрон коалицияни туза олмаслиги аниқ бўлганида, полиция Шарқий Қуддусдаги ўнлаб араб оилаларини Маъбад тоғига Ал билан қўшни Шайх Жаҳҳар маҳалласидан ҳайдаб чиқара бошлади.
• 5 май куни Президент Р. Ривлин Кнессетда ҳукмрон коалицияни тузиш ваколатини оппозиция раҳбарлари Лапид ва Беннетга топширди. Улар эълон қилган биринчи нарса – суд ва қамоқдан қочиш мақсадида мамлакатни бир қатор чексиз сайловларга дучор қилган Б.Нетаняҳуни ҳокимиятга келгандан сўнг, коррупция жинояти учун дарҳол жавобгарликка тортиш бўлди. Янги кабинет Исроил араб партиялари вакилларининг «нодавлат», лекин расмийлаштирилган қўллаб-қувватлашига таяниши керак эди, бу ҳам Нетаняҳу атрофидаги ўнг қанот лагери учун «ўткир пичоқ» га ўхшарди.
• 7 май куни, юқоридагиларнинг тўғридан-тўғри буйруғи билан Исроил полицияси Ал-Ақса масжидидаги араб ибодат қилувчиларни тарқатиб юборди, бу янада жиддий тартибсизликлар учун сабаб бўлиб хизмат қилди.
Шарқий Қуддусда биринчи норозилик намойишлари
Барқарор «Маъбад тоғининг геосиёсати» тушунчаси мавжуд бўлиб, унинг маъноси шундан иборатки, ушбу муҳим муқаддас нуқтада яҳудийлар ва мусулмонларнинг борлигидаги озгина ўзгариш бутун минтақада тектоник зарбаларга олиб келади. Агар Фаластин Президенти M. Аббос Иордан дарёсининг ғарбий қирғоғидаги ФАТҲ билан биргаликда одатдагидек фуқаролик итоатсизлиги йўлини тутган бўлса, унда Ғазо секторида ҳукмронлик қилаётган радикал ХАМАС ҳам бунга жавобан Исроил ҳудудига бир нечта ракеталарни учириши кутилмоқда. Бунинг ортидан мисли кўрилмаган нисбатларга эга бўлган зарба алмашинуви кучайиб борди.
Маъбад тоғидаги норозилик намойишлари
Ғазо аллақачон «душман ҳудудига» 2000 га қадар уй қурилиши ракеталари ва ракета ўқларини отган. Шу билан бирга, Исроил ҳарбийларининг ҳисоб-китобларига кўра, ҳанузгача бундай маҳсулотларнинг камида 12 мингтаси мавжуд. Бунга жавобан, Исроил фақатгина 14-майга ўтар кечаси Ғазога 160 га яқин бомбардимончи самолётларини юборди. Йўқ қилиш кўлами жуда катта. Икки томондан ҳам тинч аҳоли нобуд бўлмоқда. Исроилликлар камроқ, аммо ваҳима мамлакат шаҳарларида кенг тарқалган, чунки «темир гумбаз» кўплаб шаҳарларга учиб кетадиган кўплаб қуролларга дош беролмайди. Хамас сиёсий бюроси раиси Холид Машал ҳар қандай шароитда сулҳ тузишни сўрамоқда. Ва эртами-кечми, албатта, амал қилади.
2021 йил 12-май. Ғазодаги ҳаво ҳужумларининг оқибатлари
Араб-Исроил қарама-қаршилигининг навбатдаги раундининг дастлабки натижаларини ҳозирдан хулоса қилиш мумкин. «Ватан хавф остида» деб эълон қилиш билан Нетаняҳу, ўзининг асосий сиёсий мақсадига эришди. Беннет ҳукмрон коалицияни тузишдан бош тортди. Лапид усиз кучсиз. Эрта сайловларга бориб, Нетаняху ниҳоят ҳукумат тузиш учун етарли миқдордаги мандатларга эга бўлиши мумкин.
Бироқ, ҳозирги алевленменин асосий янгиликлари шундан иборатки, ҳеч ким араблардан – Исроил ҳудуди тубида яшовчи Исроил фуқароларидан (аҳолининг 20%) ва Фаластин давлатчилигининг истиқболига ҳеч қандай алоқаси бўлмаган бундай норозиликни кутмаган эди. Айни пайтда, Шарқий Қуддус ва Маъбад тоғи улар учун зиёратгоҳдир. Шу кунларда соф араб аҳолиси бўлган Исроил шаҳарлари ва аҳоли пунктларида, асосан мамлакатнинг шимолида Галилейда анархия шакли ўрнатилди. Аҳолиси аралаш бўлган йирик шаҳарлар, учинчи йирик Ҳайфадан Галилейга туташган ва жанубдаги Аккодан Яффа, Лод ва Рамлагача бўлган тартибсизликлар, ўт қўйишлар ва ёшлар «тўдалари» тўқнашувлари остида.
2021 йил 12-май. Яҳудийлар Лоддаги куйиб кетган ибодатхонадан Таврот ёзувларини эвакуация қилишмоқда
Ушбу шаҳарлардаги полиция аҳолини ҳимоя қилиш билан шуғулланмайди. Ҳукумат тартибни тиклаш учун армияни жалб қилиш масаласини муҳокама қилмоқда, аммо ҳозирча, аксинча, ҳарбийлар ҳужумга учраган нарсага айланмаслик учун арабларнинг кварталлари ичида форма кийинишлари тақиқланган. Исроил араблари, яҳудийлар билан таққослаганда, баъзи фуқаролик ҳуқуқларидан маҳрум бўлишларига қарамай, ҳаёт даражасида нафақат фаластинликлар, балки кўплаб бой араб мамлакатларидан ҳам устундирлар. Кўриниб турибдики, «битта нон» етарли эмас. Мамлакатнинг демографик истиқболлари шундайки, бир неча ўн йилликлар ичида Исроил араблари армияда хизмат қилишдан бош тортган яҳудий ултра-православлари билан бирга аҳолининг ярмини ташкил қилади. Шу сабабли, ҳукумат томонидан амалга оширилаётган хатти-ҳаракатлар энди Исроилнинг узоқ муддатли барқарорлигини таъминлайди, деб айтиш керак эмас.
ИД томонидан ҳарбий ҳаракатларнинг янада кучайиши, бузилган, аммо барибир нисбатан чекланган ЗБРИ (Қурбон ҳайити байрами ва 14 май куни катта жума намози, унда полиция иштирокида) қуролли норозилик намойишлари бошланиши мумкинлиги билан тўла. аралашмади, у ердан хотиржамлик билан ўтди). Бироқ Фаластин президенти ва ФАТҲ раҳбари M. Аббос қийин аҳволда. Ахир Хамас унинг чақириқларига жавобан Ғазода ўзини қурбон қилди ва Аббос узоқ вақт давомида ҳарбий курашга буюртма беришдан тийилолмайди, бу унга Фаластин аҳолиси орасида обрўсини тўлиқ йўқотиш билан таҳдид қилади.
Ўз жонига қасд қилиш ҳаракатларини амалга оширишга борган Хамас, эҳтимол, бунга ишонган. Бундан ташқари, Исроил операциясининг ҳарбий натижалари ноаниқ кўринишга эга. Ғалаба хабарларида душман ракеталарини ишлаб чиқариш бўйича штаб-квартиралар ва марказлар, унинг юзлаб километрлари илгари аниқланган бункерлари ва эр ости коммуникациялари йўқ қилинган. Шу билан бирга, Исроил матбуоти ИД Бош штабининг «Девор қўриқчиси» операциясининг асосий режаси барбод бўлганлиги ҳақида хабар беради. Унинг моҳияти шундан иборатки, Ғазога кенг кўламли босқинга тайёргарликни тасвирлаб, ХАМАС ҳарбий қаноти ва унинг асосий кучларини эр ости иншоотларига бошпана беришга ундаб, кейин уларни ҳаво ҳужумлари ва артиллерия билан йўқ қилишга ундади.
«Wall guardian» амалда
Жангарилар бунга ҳеч нарса сотиб олмадилар ва яширинадиган жойларга кирмадилар, шахсий қуроллари билан тинч аҳоли орасида тарқалиб кетишди. Ғазода бўлинмаган ҳукмронлик йилларида ХАМАС ташкил этган ҳарбий салоҳият шуки, ИД секторини тўлиқ эгаллаб олиш учун у тўпланганидан кўра кўпроқ куч талаб этилади. Нақд пул кучлари фақат қисқа муддатли маҳаллий рейдлар учун жавоб беради. Натижада, Фаластиннинг тинч аҳолиси орасида талафотлар жанговар отрядларга қараганда анча кўп. Иззеддин ал-Қассам бригадаларининг ядроси сақланиб қолди ва Исроил Ғазони ҳар икки томоннинг жиддий талафотларисиз тўлиқ босиб олиши эҳтимолдан йироқ эмас.
Ғазодаги ХАМАС намойиши
Илгари бир неча марта содир бўлган эр ости коммуникациялари, тасаввур қилганидан анча тезроқ тикланиши мумкин, чунки сектор аҳолиси бошқа ишларга эга эмаслар. Бундан ташқари, ХАМАС қўмондонлари яшайдиган уйларни уйма-уй юриш ва деярли уйма-уй юриш учун қилинган уринишлар самара бермайди: улар у эрда узоқ вақт бўлмаган. Жаҳон ахборот агентликларининг идоралари жойлашган Ал-Жазирадан Ассошиэйтед Прессгача бўлган баланд биноларни йўқ қилиш каби ҳаракатлар, улар Исонинг ёнида ҲАМАСистлар йўқлигини аниқ билишган. ғалабага яқинроқ.
Исроил қайси давлатда бўлганини тасвирлар экан, ХАМАСга нисбатан тинчлиги билан ҳеч қачон ажралиб турмайдиган таниқли рус тилида сўзлашадиган сиёсатчи Авигдор Либерман шундай хулоса қилади: «Нетаняҳу мамлакатни хароб қилмоқда. Сўнгги бир ҳафта ичида биз мисли кўрилмаган даражада фияско ва ҳамма нарсада ҳокимиятнинг қулашига гувоҳ бўлдик … Жаноб Ҳукумат раҳбари! Чиқиб кетинг! «
Uzbek