БМТнинг энг муҳим вазифаларидан бири тинчликпарварлик операцияларини амалга оширишдир. 1960-йиллардан буён нафақат ҳарбий хизматчилар, балки полиция ходимлари ҳам бундай операцияларга жалб қилинган. БМТ Бош Котибининг адлия ва қонун устуворлиги масалалари бўйича ёрдамчиси Александр Зуев БМТ ахборот хизматига милиция таркибий қисмлари олдида турган вазифалар ҳақида сўзлаб берди. Елена Вапничная томонидан тайёрланган ушбу қизиқарли материални такроран эътиборингизга ҳавола этамиз.
АЗ: Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг тинчликпарвар амалиётлари полиция компоненти бизнинг ходимларнинг 10 фоизини ташкил этади – бу, 12 мингдан ортиқ одам. БМТнинг полиция кучлари икки қисмдан иборат. Биринчидан, бизнинг БМТ тинчликпарвар амалиётига қўшган ҳиссаси сифатида БМТ аъзолари томонидан юбориладиган полиция бўлинмаларини ташкил қилдик. Полиция ходимлари бор бўлиб – булар экспертлар, криминологлар, терговчилар, турли хил ҳуқуқни муҳофаза қилиш бўйича экспертизачилардан иборат.
Айтиш керакки, полиция компоненти жуда муҳимдир, чунки у бизнинг тинчликпарвар амалиётлар даврида бир неча йўналишда қўлланилади. Биринчидан, тинчликпарвар амалиёт ҳудудида фуқаролик аҳоли ва бутун аҳолининг хавфсизлиги ва хавфсизлигини таъминлаш. Бу жуда муҳим компонент.
Иккинчи муҳим компонент, шубҳасиз, бизнинг тинчликпарвар кучларимизни ҳимоя қилишдир: уларнинг ҳарбий базалари, офислари ва дислокацияси. Кўп мамлакатларда биз жуда оғир шароитларда ишлаймиз. Полиция ходимлари БМТ ходимларининг соғлиғи ва ҳаётини, шу жумладан ушбу амалиётларда фойдаланадиган ҳарбий хизматчиларнинг ҳаётини сақлаб қолишимизга ёрдам беради.
Учинчи компонент – бу давлатларга ўз ҳуқуқни муҳофаза қилиш органларини, биринчи навбатда полиция ва жандармериларни ривожлантиришда ёрдам беришдир. Бизнинг полиция экспертларимиз бу ҳолатда турли хил таълим турлари билан шуғулланишган, турли консультациялар беришиб, баъзида полиция бўлимлари, миллий ҳуқуқни муҳофаза қилиш идораларини тузишда ёрдам беришади ва ўзларининг хавфсизлик кучлари ва ҳуқуқни муҳофаза қилувчи кучларнинг ривожланишига ҳисса қўшадилар.
ЕВ: Полиция турли мамлакатларда нималар қилишига тўғри келиши ҳақида аниқ мисоллар келтира оласизми? Мен бу мамлакатда юзага келган вазиятга боғлиқлигини тушунаман, эҳтимол, Жанубий Судан сингари қочқинлар лагерларининг йўллари, кўчаларда патрул қилиш, манашу каби аниқ мисоллар борми?
АЗ: Биз Жанубий Суданда POC (ингл. Proptection of Civilians. ўзб. Фуқаро шахсларни ҳимоя қилиш) деб аталадиган қочқинлар ёки кўчирилган шахсларни тўплаш жойлари бор бўлмб, у жойларда бизнинг полициямиз уларни нафақат ҳимоя қилиб қолмай балки муайян тергов ишларини ҳам олиб боради. Бу энди яна бир гуруҳ ходимлар, мен айтганимдек, бизнинг БМТ полицияси фаолиятида турли профилдагилар бор ва улар бу қочқинларга нисбатан инсон ҳуқуқлари бузилишларини текширишади. Улар (БМТ полицияичилари) баъзи мамлакатларда, агар бизда улар билан муайян келишувлар бўлса, қўлга тушуриш ва миллий полицияга қочқинлар ва кўчирилган шахсларнинг ҳуқуқларини поймол қилган кишиларни топширишлари мумкин.
ЕВ: Маҳаллий аҳоли бизнинг полициячиларимизга қандай муносабатда бўлишади?
АЗ: Сизга очиғини айтаман: умуман, ижобий, аммо бу биз ҳеч қандай муаммоларга дуч келмаслигимизни англатмайди. Айрим тарихий, сиёсий ва бошқа муаммолар мавжуд. Тахминан бир ой олдин, МАРнинг пойтахти Банги шаҳрида, катта тартибсизликлар уюштирилган бўлиб, бизга кўра, баъзи бир сиёсий кучлар томонидан кичик ҳудуд бўлган – PK5 деб номланган микрорайонлардан бирида катта тўполон уйғотилди. У ерга бизнинг миссиямизга кирувчи тинчликпарвар кучларимиз боришиди ва атайин полиция контингенти ушбу гуруҳнинг барча аъзоларини тўхтатишга киришди. Албатта, бунда кўпинча тажовузкор риторикага, ҳатто ҳужумларга дучор бўлинади. Афсуски, биз БМТ полициясини гоҳида йўқотамиз ҳам – эҳтимол, унчалик кўп эмасдир ҳудди сўнгги йилларда ҳарбий контингентлардаги йўқотишларидай бўлмасада, аммо ҳар йили афсуски, полициячилар қурбон бўлади: қуролли гуруҳлар билан тўқнашувлар натижасида ҳам, биз фаолият юритадиган шаҳарлар ва аҳоли яшаш пунктларида, полиция томонидан қўриқланадиган конвойларнинг йўналиши бўйлаб, террористик ёки жиноятчилар гуруҳлар томонидан портловчи воситалар деб номланадиган қурилмалардан жабр кўриб келади.
БМТ полициясига талаб таклифдан ошиб кетган
ЕВ: Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг тинчликпарвар кучларига бўлган талаб бутун дунёда ўсиб бормоқда ва шу билан бирга, БМТ полицияси учун ҳам. Полициянинг келажагини қандай кўрасиз?
АЗ: Талаб, мен айтган бўлар эдим, афсуски, кўпайиб бормоқда, чунки кўплаб низоларнинг ҳал этилмаслиги давом этмоқда, фуқаролар қуролли ҳужумларга дучор бўлган кўплаб ҳолатлар мавжуд, уларнинг ҳуқуқлари бузилади, турли қуролли гуруҳлар ва террористик ташкилотлар томонидан зўравонликка дуч келадилар.
Шу боис, полицияга бўлган талаб юқори бўлиб қолмоқда. Мен Бирлашган Миллатлар Ташкилоти полициясининг келажагини, албатта, диверсификация қилишда кўраман. Турли профиллар бўйича кўпроқ мутахассисларга эҳтиёж бор. Хусусан, бизда жуда кам сонли полициячилар ва коррупцияга қарши кураш бўйича мутахассислар бор. Биз улардан фойдаланамиз, аммо таклифларимиздан кўра, уларга бўлган талаб юқоридир.
Жамоатлар даражасида ишлашни биладиган полиция ходимларига- давлат даражасида эмас, балки қандайдир маҳаллий полициячилар отрядини, ҳатто полиция ҳам бўлиши шарт эмас, ўз вақтида «дружинниклар» деб номлангани каби отрядларни ташкил этишни биладиганлар керак. Ва уларга ёрдам бериш ва ўша ерниа ривожлантириш ҳам жуда муҳим аҳамиятга эга йўналишдир. Биз, аёл полициячиларга муҳтожмиз. Ҳар қандай маънода.
Бу бизга расмиятчилик учун эмас, фақатгина БМТнинг полиция кучларига 20 фоиз аёлларнинг иштирокини расмий равишда бажаришимиз учун эмас, балки энг муҳими, кўплаб жиноятларда – айниқса, жинсий эксплуатация ва зўравонлик билан боғлиқ жиноятларда – аёллар аёллар билан ишлаш биз учун кўпроқ маълумотни тақдим этиши ва иш учун кўпроқ ишончли шартлар яратиши мумкин. Ҳозирги пайтда биз аёл полициячи ходимларнинг улушини оширишни олқишламоқдамиз вабунинг учун курашмоқдамиз. Айниқса, биз аёлларимиз ва фахрийларимиз, полковниклар ва подполковниклар даражасида юқори лавозимли амалдорлар борлигидан жуда фахрланамиз. Биз, албатта, уни кенгайтирамиз. Бу ҳам шунингдек БМТ полициясининг келажаги.
манба
Uzbek