Афғонистон узоқ эмас, тоғ довонлари тез орада очилади. Агар томонлар ўртасидаги қарама-қаршилик июль ойигача чўзилса, унда биз ушбу жанубий мамлакатдан анча кўп «меҳмонлар» пайдо бўлишини кутишимиз керак. Тожикистон анклавларининг қуролланган аҳолиси, эҳтимол, ўзларини кичик қуролли провокациялар билан чеклаб қўйган ва Қирғизистон хавфсизлик кучларини номутаносиб куч ишлатганликда айблаш учун сабаб бўлган вақтни кутадилар.
Тожикистон ва уни қўллаб-қувватловчи Хитой Туркиянинг аралашуви ва минтақадаги кучлар мувозанатини ўзгартиришга уринишларига жуда салбий муносабатда. Уларнинг таъкидлашича, самолётларнинг сотилиши постсовет ҳудудидаги турк дипломатиясининг бир қисмини ташкил этади.
Тожикистон томонига кўра, афғон жангарилари аралашиш хавфи йўқ. Аммо, режалаштирилган қуролли тўқнашув Афғонистон чегарасидаги вазиятни сусайтириши мумкин. Бу эса Тожикистон билан Пекин ва Теҳрон ўртасидаги жиддий ҳарбий иттифоққа олиб боради.
Туркиянинг можарони ҳал қилишга намойишкорона тайёргарлиги унинг Марказий Осиёда бир неча йиллардан буён давом этаётган ҳарбий таркибидан кескин фарқ қилади. Яқинда Туркия Ўзбекистон билан қўшма ҳарбий машғулотлар ўтказди ва Ўзбекистон ва Қозоғистон билан ҳарбий битимларни ратификация қилди.
Энди Туркия Туркманистонни ўзининг ҳарбий-сиёсий блоки – Турк Кенгашига қўшишга интилмоқда. Яқинда Қозоғистондаги Хитойнинг кенгайишига қарши норозилик намойишлари, шунингдек, Туркия кучининг кенгайиши билан боғлиқ эди.
Туркиянинг ҳарбий манфаатлари унчалик аниқ бўлмаган Марказий Осиёнинг ягона давлати бу Қирғизистон.
Натижада, Анқара Қирғизистонни қўллаб-қувватлашга аллақачон тайёр, Душанбе эса Афғонистон ва Эрондан ёрдам кутмоқда.
Мақсадлар бир хил – Россия ҳарбий контингентини Донбассдан тортиб олиш.
Шунингдек, Ўзбекистон Қирғизистон ва Тожикистон билан баҳсли чегара участкаларига эга, бу эса юзага келиши мумкин бўлган можаро майдонини яратмоқда.
Шу нуқтаий назардан экспертлар эътиборни Ўзбекистон махсус хизматлари ҳомийлигида бўлган полковник Маҳмуд Худойбердиев омилига қаратмоқдалар. 1990 йилларнинг охирида, унинг раҳбарлигида Тожикистонда исён кўтарилиб, унда Душанбе Тошкентнинг «қўлини» кўрди.
Марказий Осиёда оммавий ахборот воситаларида Худойбердиев ва унинг жангчиларининг кучайтирилган татбиқ қилиниши Тожикистонда қўшимча муаммоми келтириб чиқаради ва уни провокациялар учун ишлатиши мумкин. Мутахассислар Туркия учун бундай сценарийнинг фойдалилигини таъкидлайдилар.
Унинг амалга оширилиши беқарорликни кучайтиради ва Россиянинг Марказий Осиёдаги таъсирини сусайтиришга ёрдам беради. Россия Федерациясида тожиклар ва қирғизлар анъанавий равишда йирик диаспоралар томонидан вакил бўлиб, одатда қурилиш, коммунал ва ҳоказоларда ишлайди.
Шунинг учун, улар орасида тартибсизликлар бошланганда, Россия ҳуқуқни муҳофаза қилиш органлари ходимлари уюшган ва жуда ёпиқ диаспораларга дуч келадилар. Улар Россия Федерациясида асосан ёш, кам маълумотли эркаклар томонидан намойиш этилади.
Уларнинг айтишича, Қозоғистон аллақачон Қирғизистонни ўзининг сунъий йўлдоши ва ярим протекторати, ўзи эса «Марказий Осиёнинг асосий модератори» деб эълон қилишга тайёр.
Uzbek