Ўткан ҳафта “Hyatt” меҳмонхонасида Америка мустақиллик куни нишонланди. Мен ҳам кўп меҳмонлар қатори у ерда бўлдим. Меҳмонхонага кираверишдан Американинг салобати ва қудратли давлат эканлиги шундай сезилиб турарди.
Американинг Ўзбекистондаги янги элчиси Даниел Розенблюм ўз командаси билан келган ҳар бир меҳмонни самимий кутиб олди.
Энг катта зал ҳам одамлар билан лиммо-лим тўлди. Американча жаз товуши кечага алоҳида файз киритиб турарди. Сўнг бир нечта ҳарбийлар зал сукутга кирганда, пашша учса сезиладиган сукут вақтида Америка байроғини даврага олиб чиқдилар, икки давлат мадҳиялари янгради.
Шу пайт келганига оз фурсат бўлган янги элчи ўз нутқини соф ўзбек тилида бошлади, бу кўпчиликка ёқди.
Хўш, Америка нима учун қудратли давлат?
Америка мўжизаси калити нимада, оддий америкаликларнинг орзулари нима?
Америкага ҳавас қилганлар қандай хулосалар қилиши керак?
Кутилмаганда элчини маърузасидан шу саволларнинг кўпига жавоб топдим. Хусусан, Американинг элчиси кўп йиллар Америка мустақиллик байрамини Оҳайо штати Кливленд шаҳрида дўстлари ва оиласи даврасида ҳотдог, гамбургер, жўхори еб байрам қилганини ғуруланиб гапирди. 95 га кириб яқинда вафот этган отаси Луи Розенблюмнинг ҳаёти тарзида буюк Американинг тарихини гапириб берди.
Айтганча, элчининг спичи тажрибали speech writerларга ҳам яхши қўлланма бўлиши мумкин.
Менга ёққани биз мустақиллик, мустақиллик деявериб сийқасини чиқариб юборган сўзнинг маъносини у оддий мисоллар билан тушунтириб берди. Мустақилликка эришгандан кейин миллат ва халқ уни амалда мустаҳкамлаш учун нималар қилиши кераклигини аниқ келтириб берди.
Қисқартирилган ҳолда жаноб элчининг нутқидан иқтибослар келтираман:
“Арзимас 243 йил ичида ҳам америкаликлар камида икки нарсадан муҳим сабоқ чиқарган: биринчиси шуки, мустақиллик ва суверенитет ниҳоятда қимматли неъматдир ва у ҳеч қачон ўз-ўзидан юзага келмаган. Иккинчиси шуки, мустақиллик бу ҳали етарли дегани, эмас – эркинликсиз ва халқ розилигига асосланган яхши ҳукуматсиз бирор миллат равнақ топмайди.
Мустақиллик ажойиб нарсадир, аммо у мақсадга эришиш учун бир воситадир: у халқнинг ўзи танлаган ҳамда ўз ватандошлари учун хавфсизликни таъминловчи, эркинликларни ҳимоя қилувчи ва саодатли ҳаёт қуришга кўмаклашувчи бошқарув тизимини барпо этиш демакдир.
Бизнинг халқимизга бошқарув тизимининг энг яхши йўлини қандай қилиб ташкил этиш учун Мустақиллик декларациясидан кейин яна 13 йил керак бўлди. 1789 йили Конституциямиз қабул қилинган маҳал, мамлакатимиз асосчилари аниқ қилиб “у янада комилроқ иттифоқ тузиш учун” ёзилганини айтишган. Комил иттифоқ эмас, балки янада комилроқ иттифоқ. Шундан 230 йил ўтиб, биз ўша иттифоқни яхшилаш, мукаммаллаштириш ҳаракатини давом эттириб келмоқдамиз. Америка демократияси камчиликлари, кучсиз тарафи ва муаммолари борлигини ҳамиша тан олади ва доимий равишда уни янада яхшилашга интилади.
Бугун Ўзбекистон ҳам ўз халқи учун яхшироқ ҳаёт қуришга интилмоқда. Президент Мирзиёев тез-тез таъкидлаётганидек, халқ давлатга эмас, давлат халққа хизмат қилмоғи керак. Ўз мустақиллигини эълон қилганидан қарийб 28 йил ўтиб, Ўзбекистон қандай қилиб ўз бошқаруви ва ватандошлари ҳуқуқларини ҳимоя қилишнинг энг яхши йўлини белгилашда ўзига хос жараённи бошидан кечирмоқда.
Мен Америка элчиси сифатида ўзбекистонлик ҳамкор ва дўстларимизнинг фаровонлик ва демократия сари қатъий қадам қўйганини бўлишишдан мамнунман. Биз ўзимиз босиб ўтган, “янада комилроқ иттифоқ барпо этиш” йўлидаги 230 йиллик кураш давомида олган сабоғимиз билан ўртоқлашган ҳолда Президент ислоҳотларини имкон қадар қўллаб-қувватлашга ваъда бердик.
Отамни ўзимга ўрнак қилган ҳолда, аввало, бир инсон дунёни ўзгартиришга таъсир этиши мумкинлигини тушуниб олдим. Қолаверса, Конституциямизга муҳрланган асосий эркинликлар – сўз эркинлиги, йиғилиш эркинлиги, виждон эркинлиги – демократик жамиятимиз эришган ютуқлар учун фундаментал асос эканини ҳамда улар ватандошларимизни ўз орзуларига етишишга имкон беришини чуқур англаб етдим.
Технологик тараққиёт, иқтисодий ўсиш, инсон ҳуқуқлари, тенглик ва қадр-қимматни юқори поғонага кўтариш ¬– буларнинг барчаси, таъбир жоиз бўлса, демократик жамият яратган “қулай муҳит” туфайли амалга оширилиши мумкин.
Қачонки халқ ўз потенциалидан тўлиқ фойдаланиши учун ўзини ифода этиш, ўзаро муносабатга киришиш ва яратувчанлик учун руҳлантирилса, у энг юқори поғоналарга кўтарилиши мумкин. Америка деганда мен ана шу нарсани тушунаман.
Албатта, ҳар бир халқнинг ўзига хос йўли мавжуд. Президент Мирзиёев йўлбошчилигида, худди биз 243 йил давомида ҳаракат қилганимиз каби, Ўзбекистон ўзи учун янада мукаммал иттифоқ тузишга эришиш йўлини кашф этаётган экан, демократия ва фаровонлик йўли осон ё равон эмас. Муҳими, яхшироқ келажак учун узоқни кўриш қобилиятига эга бўлиш ва ҳар куни кўзланган маррага яқинлашишга интилишдир. Сиз у йўлда ҳеч қачон ёлғиз бўлмайсиз. Ўзбекистонинг дўстлари бисёр, уларнинг орасида Қўшма Штатлар ҳам бор. Биз келгуси узоқ йиллардаги барқарор ва ишончли ҳамкор сифатида сиз билан елкама-елка қадам ташлаймиз”.
Муаллиф: Шерзод Қудратходжаев
Uzbek