Миграция соҳасидаги қонунчилик янгиликлари фақат кескинроқ бўлиб туюлади
Россия Федерацияси йил охиригача Тожикистон, Ўзбекистон ва Қирғизистон билан меҳнат миграцияси бўйича шартномалар имзолашни режалаштирмоқда. Россиянинг бизнес вакиллари гастарбайтерларга қўйиладиган талабларни юмшатишни сўрамоқда, бошқарув компаниялари ишчилар етишмаётганлигидан шикоят қилмоқдалар. Уларнинг Россия Федерациясига оқими ортиб бормоқда, аммо КОВИДдан олдинги кўрсаткичларга етиб бормаяпти. Қонунлардаги ўзгаришлар муҳожирлар учун фақат кескинроқ бўлиб туюлиши мумкин, аслида гап уларнинг кўпроқ ташкилий жиҳати ҳақида кетмоқда.
Россия 2023 йилда Тожикистон билан миграция бўйича ҳукуматлараро келишувларни имзолаш ниятида, деди Россия ТИВ МДҲ мамлакатлари учинчи департаменти директори Александр Стерник. Марказий Осиё минтақасининг учта давлатида миграциядан олдинги ўқув марказларини очиш бўйича ишлар олиб борилмоқда: “Бизнинг қонунчилигимизга мувофиқ, улар Россияга кетишни хоҳловчиларга бир қатор хизматлар кўрсатади”.
Масалан, бармоқ изларини олиш, суратга олиш, рўйхатдан ўтиш, Россия иш берувчилари учун ташкилий ёллаш бўйича маслаҳатлар ва зарур тиббий маълумотномаларни бериш ҳам тақдим этилади. «Бир сўз билан айтганда, биз катта тўлқинли миграция оқимларини тартибга солиш учун биргаликда ишлаяпмиз, бу умумий манфаатларга мос келади», деди Стерник. У йил охиригача нафақат Тожикистон, балки Ўзбекистон ва Қирғизистон билан ҳам тегишли ҳукуматлараро битимларни имзолашга эришиш мумкинлигини таклиф қилди.
“НГ” экспертларининг фикрига кўра, бундай шартномалар лойиҳаларини кўрмасдан, уларнинг мазмуни қанақанги ишлаб чиқилганлигини аниқ айтиш қийин. Бироқ, бу Россия Федерацияси учун хорижий ишчи кучига бўлган талаб ортиб бораётганидан далолат беради. Дарҳақиқат, муҳожирлар доимий кадрлар манбаи бўлган тармоқлар ҳозирги ишчилар тақчиллигига муаммосиз бардош бера олмайди. Мисол учун, Санкт-Петербург ҳокимияти уй-жой соҳасида ишчи кучининг кескин етишмаслигидан шикоят қилади. Йил бошида фаррошларга ҳатто 49 000 рубль, тозалаш ускуналари операторларига эса 77 000 дан маош, шунингдек, мигрантларлар учун уй-жойларда бепул яшаш ваъда қилинган. Шаҳар меҳнат ва бандлик қўмитасида таъкидланишича, 2022 йилнинг дастлабки натижаларига кўра, меҳнат муҳожирлари сони 348,3 минг кишини ташкил этган, яъни 2021 йил (320,5 минг) ва 2020 йил (280 минг киши) кўпроқ. ), гарчи ўша пайтда КОВИД туфайли меҳнат мигрантларининг чиқиб кетишини кескин оқими кузатилган. Ҳозирча, деярли 385,000 хорижий ишчининг 2019 йилдаги пандемиядан олдинги даражасига эришилмаган.
Дунёдаги геосиёсий жараёнлар, иқтисодий таназзуллар ва ижтимоий фаровонлик билан боғлиқ умумий ташвиш хорижликларнинг ўсишига ёрдам бермайди. Росстат маълумотларига кўра, ўз навбатида, Россия 2023 йилда салбий миграция ўсиши тенденциясини давом эттиришини тахмин қилмоқда. Шундай қилиб, Россия бизнеси ҳам муҳожир ишчилар тарафдори бўлиб, «мигрантларга қарши нолиберал қонунчилик»ни қоралаб, меҳнат мигрантларини ишга жойлаштириш имкониятини янада соддалаштиришни таклиф қилмоқда. Масалан, Россия Президенти ҳузурида тадбиркорлар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш бўйича ваколатли вакил Борис Титов меҳнат патентининг амал қилиш муддатини бир йилдан уч йилгача узайтиришни таклиф қилди. Шунингдек, Омбудсманнинг фикрича, киришига рухсат берилмаган хорижлик ишчиларни реабилитация қилиш механизмини жорий этиш керак. Аммо миграцияни соддалаштирувчи инновацияларга қаршилар ҳам фаол. Мисол учун, Президент ҳузуридаги Инсон ҳуқуқлари бўйича кенгаш аъзоси Кирилл Кабанов меҳнат муҳожирларини олиб кириш зарурлиги ҳақидаги таклифларни афсона ва улар ўз лоббисини семиртирмоқда дея ташланиб қолди. Унинг сўзларига кўра, “назоратсиз миграциядан манфаатдорлар қўшни давлатлардан келган меҳмонларнинг устунлиги туфайли ижтимоий муаммоларнинг кучайишига эътибор бермаяпти”. Шу билан бирга, “паст малакали ишчи кучини оммавий жалб этишнинг мамлакат ривожланишининг энг муҳим иқтисодий кўрсаткичи – меҳнат унумдорлигига таъсири кўрсаткичлари мавжуд эмас” деди. Кабановнинг фикрича, аслида «сояда» қолган муҳожирлар сонининг тахминий ҳисоби ҳам йўқ, гарчи мамлакатга келган муҳожирларнинг 50-70 фоизи ҳуқуқни муҳофаза қилиш ва миграциядан ташқарида бўлиши мумкин.
Ўтган ҳафтада Россия Федерацияси Хавфсизлик кенгаши раисининг ўринбосари Дмитрий Медведев чет элликларнинг Россияга кириши тартибини ҳам, уларнинг бўлиш тартибини ҳам белгилайдиган қонун лойиҳасини ишлаб чиқишни тезлаштиришга чақирди: “Кириш назорати, қоидалар муҳожирларнинг бўлиши давлатимиз ҳудудида хавфсизлик режимининг ажралмас қисми ҳисобланади. Биз бир неча йил аввалгидан бутунлай бошқача шароитларда ишлаймиз ва буни ёдда тутиш керак”. Дарҳақиқат, Медведев апрель ойида ушбу қонун лойиҳаси ҳақида гапириб, хорижликларни назорат қилиш бўйича чоралар етарли эмаслигини, бу «этник анклавлар» ва «жиноят ўчоқлари» пайдо бўлиши хавфини туғдиришини таъкидлаган эди. Хуллас, кўринишидан, режалар, шубҳасиз, миграция сиёсатини кескинлаштиришга ўхаяпти.
Бироқ, бошқа нарсалар билан бир қаторда, АНО “Академик Алянси” директори Михаил Бурда “НГ” га шундай деди: «гап миграция рўйхатини соддалаштириш, кириш мақсадини ўзгартириш имконияти, патентларнинг амал қилиш муддатини узайтириш ва бошқа бир қатор соддалаштиришлар ҳақида бормоқда. ” Шундай қилиб, унинг таъкидлашича, бу қисқа ҳикоялардан миграция лоббичиларининг «қулоқлари» «чиқиши аниқ». Аввало, меҳнат мигрантлари, тўғрироғи, улар сонининг кўпайиши кўпроқ пул топиш имконияти бўлган қурилиш соҳасидан кўринади. Афтидан, Россия Федерациясининг алоҳида таъсис субъектларининг ҳокимият органларини миграция лоббичилари сифатида таснифлаш мумкин, чунки меҳнат патентлари учун пул ўша ерда қолади. «Ташқи муҳожирларнинг назоратсиз оқими орқали бизнес муаммоларини ҳал қилишни яхши кўрадиган мухлислар фойда чанқоғи жамият ҳаётининг бошқа соҳаларига, айниқса хавфсизликка қандай таъсир қилиши ҳақида ўйламайдилар», деди Бурда “НГ” га. Ва у, умуман олганда, ҳуқуқ-тартибот идоралари мигрантлар ўртасида жиноятчилик, хусусан, гиёҳванд моддалар савдоси кўпайганини қайд этганини эслади. Ва соғлиқни сақлаш соҳасидаги расмийлар ташриф буюрувчиларда эпидемияга айланиб бораётган жуда кўп турли хил касалликларни қайд этмоқда.
Йўқотилган солиқлар ҳақида гап кетганда, бир вақтнинг ўзида мигрантлар Россиядан қанча пул олиб чиқишларига эътибор қаратиш яхши бўларди, деди эксперт. Масалан, 2022 йилда фақат Ўзбекистон фуқаролари ўз ватанига 14 миллиард доллардан ортиқ пул ўтказган бўлса, 2,6 миллиард доллари Қирғизистондан келган мигрантлар улушига тўғри келади. “Оммавий малакасиз миграция Россия иқтисодиётини янада ибтидоий ва рақобатга бардошсиз қилиб қўяётганига жим қаралмоқда, бу эса иқтисодий ютуқ ёки технологик импорт ўрнини босишга олиб келмайди”, деди Бурда. Умуман олганда, унинг таъкидлашича, ҳозирги вақтда инсон капитали ва ишчи кучига бўлган эҳтиёжни прогноз қилиш учун масъул бўлган бошқармаларнинг ҳеч бири Россия бозорига жалб қилиниши керак бўлган хорижликларнинг тушунарли ва асосли рақамларини айтмаган: «Бу ерда фақат миграция лоббиси фантазияси ва бузғунчилик фаолиятини қўллаб-қувватловчи мутахассислар ва ижтимоий фаоллар мавжуд «. Мутахассиснинг фикрича, буларнинг барчаси маҳаллий ишчилар ва ташриф буюрувчиларнинг ҳуқуқлари ва ижтимоий кафолатлари даражасини тенглаштиришдир, шунда иш берувчи арзонроқ бўлганини танлаш васвасасига тушмайди. Шунда мансабдор шахсларга эҳтиёжларни аниқлаш дарҳол осонлашади.
Тарихчи ва шарқшунос Анастасия Цеденбал НГ нашрига берган интервюсида: “Ажабланарлиси шундаки, амалдорлар муҳожирлар ҳуқуқлари ҳақида жиддий қайғураётгани ва шу билан бирга, россияликларни иш билан таъминлаш билан боғлиқ ҳақиқий муаммоларни умуман ҳал этмаётгани. Ваҳоланки, маҳаллий аҳолини иш билан таъминлаш муаммоси аниқ, бу нафақат минтақаларда”, деди. Унинг сўзларига кўра, ишсизлик кўрсаткичлари қоғозда ўсаётгани йўқ, кўпчилик маошсиз бекорчи вақтни ўтказмқода, кимдир давлатга таянмай, ўзи иш қидирмоқда экан. “Ўтган йили биз россияликларнинг қўшни давлатларга миграция оқимини кузатдик. Ўйлайманки, бу тенденция узоқ муддатда давом этади. Ва нафақат махсус ҳарбий операция туфайли, балки россияликларнинг ўз ватанларида иш топиш билан боғлиқ муаммолари туфайли ҳам”, деди у.
“Аспект” ижтимоий-сиёсий тадқиқотлар маркази президенти Георгий Федоровнинг “НГ”га айтишича, ҳукуматнинг муҳожир ишчиларга нисбатан жорий сиёсати маҳаллий меҳнат кадрларини мигрантлар билан алмаштиришга қаратилган атайлаб олиб борилаётган курсга ўхшайди. Россиялик мутахассислар катта миқдорда маош, кенгайтирилган ижтимоий пакет ва меҳнат қонунчилигига риоя қилишни талаб қилмоқдалар. “Ҳокимият касбий-техник таълимни тиклаш, иш ўринлари яратиш ва ҳудудларни ривожлантиришга сармоя киритиш ўрнига, бир лаҳзалик иқтисодий вазифаларни бажариш учун ижтимоий аҳволи паст мигрантлар оломонини мамлакатга олиб киришни афзал кўрмоқда”, — деди у. Фуқаролик фаоли Алексей Егоркин бундай «ҳокимиятнинг узоқни кўрмайдиган сиёсати» нафақат аҳолининг миллий таркибида, балки Россиянинг маданий ва руҳий асосларида ҳам ўзгаришларга олиб келиши мумкинлигига тўлиқ ишонади.
Uzbek