100 йиллик цензура, террор ва ёлғон: Хитой Коммунистик партияси ўзининг юбилейини нишонлашга тайёрланмоқда

0
1014
Фото:newizv.ru

23 июлда тарихдаги энг кўп сонли ва қудратли ижтимоий ва сиёсий ташкилотлардан бири бўлган Хитой Коммунистик партиясининг ташкил этилганига 100 йил тўлади.

Хитой Коммунистик партияси (ХКП) – Хитой Халқ Республикасининг ҳукмрон партияси, яъни қоидаларни белгилайдиган ягона партия ҳисобланади.

Партиянинг амалдаги раҳбари 2012 йилдан буён партия Марказий қўмитасининг бош котиби бўлган Си Цзиньпиндан бошқа ҳеч ким эмас.

ХКПнинг «бирдамлиги» шу қадар кучлики, 2013 йилда Хитой ва унинг ягона партияси президентни сайлаши керак бўлганида, Си Цзиньпин 2952 овозни ёқлаб, битта қарши овоз олган.

Си Цзиньпиннинг сайланганидан саккиз йил ўтди. Оммавий ҳибсга олиш ва кузатув тизимларидан тортиб, сиёсий бўлмаган зиёлиларни йўқ қилишга қадар Си ва унинг иттифоқчилари Хитойнинг барча иқтисодий, сиёсий ва ижтимоий жиҳатлари устидан ХКП назоратини кучайтириш учун қўлларидан келган барча ишни қилмоқда.

«Тоталитар режим» ҳали ХКП нинг шиори эмас, аммо Си албатта бу йўналишда ҳаракат қилмоқда.  Бугунги кунда улар сиёсий партиянинг назорати остида бўлган ҳамма нарсани назорат қилади, шу билан сиёсий бўлмаган ташкилотлар ва партиясиз аъзоларни Хитойнинг

«муваффақият» ҳикоясида қатнашиш имкониятлари жуда кам.

Энди биз сиёсий назоратнинг кучайиши, сиёсий ислоҳотлар ва иқтисодий либераллашувга олиб келиши мумкин бўлган жараёнларнинг тубдан ўзгаришини кўрсатадиган бир нечта белгиларни кўриб чиқамиз.

Мутлақо даҳшат ва қўрқув

Бир неча йиллардан буён Президент Си Цзинпиннинг кучайиб бораётган ички келишмовчиликларга дуч келаётгани, унинг ҳокимиятда қолиш имкониятига таҳдид солаётгани ҳақида миш-мишлар тарқалди.  Ушбу таҳдидларнинг ҳеч бири ҳали амалга ошмаган, аммо президент ўзини нисбатан нозик муз устида юрганини ҳис қилмоқда.

Хитой халқи диктатура бошқарувидан чарчаганини англаш учун  мутахассис бўлиш шарт эмас.  Фақат ҳар қандай обрўли оммавий ахборот воситаларини очинг ва кўрасиз – Гонконгдаги норозилик намойишларидан уйғурларнинг геноцидигача.

Хитой хавфсизлик кучлари ва унинг орқасида турган Халқ-озодлик армияси билан ўзларини бироз хавфсиз ҳис этса ҳам, унинг сиёсий омон қолишини кафолатлашнинг ягона усули бу уюштирилган норозилик намойишлари, иш ташлашлар ва ҳоказоларнинг доимо олдини олишдир.

Шуниси ажабланарлики, Си Тсзинпин ХКПда у қадар хавфсиз эмас, чунки бу партиянинг Хитой бўйлаб 91 миллион аъзоси бор.

Математик нуқтаи назардан, раҳбар учун бундай улкан аъзолик хавфли, чунки у ким ҳақиқатан ҳам содиқлигини ва одамлар президентга ва ХКПга янада қаттиқроқ босим ўтказа бошлаганда ким томонга ўтишини аниқлай олмайди.

Ушбу турдаги ички сиёсий драма ўсиб бораётган паранояга олиб келиши мумкин.  Иосиф Сталин ушбу паранояга қарши курашиш учун ўзининг даҳшатли террорини бошлаганидек, Си ҳам сиёсий ва хаёлий сиёсий рақибларидан партияни тозалашга мажбур бўлиши мумкин.

Бо Хилай ва Сун Женгай каби унинг юқори даражадаги асосий рақиблари аллақачон қамоққа ташланган, аммо янги тозалаш жуда катта ва потенциал жиҳатдан ўликроқ бўлиши мумкин.

Мажбурий бошлиқ култи

Ҳар бир Хитой раҳбари мақтовга сазовор бўлди, аммо бу борада призедент  аввалгиларидан ўзиб кетди.   Кўп йиллар давомида Интернетда президент ҳақидаги ҳар қандай салбий маълумотлар цензурага учраган.  Масалан, Си Цзинпинни Винни Пух билан таққослайдиган оддий форум постларидан тортиб видео ва таҳрирланган фотосуратларгача.

Агар ушбу мақола Хитой Интернетида пайдо бўлган бўлса, у дарҳол ўчирилган бўлар эди ва мен «раҳбар» га туҳмат қилганим учун ўғирлаб кетилган ёки қамоққа ташланган бўлардим.  Ажабланарлиси шундаки, Хитойда сўз эркинлиги кескин чекланган.

Си Цзинпиннинг учинчи муддати

Шу нуқтаи назардан, Хитой раҳбари ўлган кунигача ҳокимиятда қолишни истаган бошқа автократлардан қолишмайди ва бунинг учун улар қонунларни ўзгартиришга тайёр.

2018 йил март ойида Цзи президентнинг икки муддатли чекловини бекор қилиш таклифини илгари сурди.  Бу билан у, аслида, ўлимигача ҳокимиятда қолишни хоҳлашини эълон қилди.

Бу ҳеч кимни ажаблантирмаслиги керак, чунки  барча сиёсий раҳбарларнинг, айниқса, ўз халқидан қўрқадиганларнинг табиий ҳаракатидир. Бироқ, бунинг учун фақат ҳокимиятда қолишни исташ етарли эмас – Хи сиёсий тизим устидан ҳокимиятнинг ҳақиқий синови 2022 йилда партиянинг 20-қурултойи пайтида бўлиб ўтади, бу эрда аъзолар таклифни  ҳал қиладилар.

Бунинг сабаби шундаки, 2002 йилдан бери амал қилиб келаётган қонунга кўра, Си икки беш йиллик муддатдан сўнг истеъфога чиқиши керак.  Агар у Конгресс қароридан кейин ҳокимиятда қолса, бу нафақат Си-нинг беқиёс сиёсий ҳокимиятининг исботи, балки Хитойнинг курси Си Цзинпинга ва ХКПнинг Хитойдаги ҳукмронлигига эътиборини қаратишда давом этишининг аниқ белгиси бўлади.

Пекин Гонконгни полиция ҳудудига айлантиради

Гумон қилинувчиларни Хитойга экстрадиция қилиш тўғрисидаги қонундан келиб чиққан ҳолда 2019-2020 йилларда Гонконгда бўлиб ўтган норозилик намойишлари  демократик ислоҳотларни қўллаб-қувватлаш учун ҳаракат яратиш имкониятини берди.

Си Цзинпин учун бу одамларни мажбуран ҳибсга олиш, кузатув тизимини такомиллаштириш ва хавфсизлик хизматларини ривожлантириш учун ажойиб сабаб бўлди.

Намойишлар бошлангандан сўнг, Пекин тўртта хатти-ҳаракатни жиноий жавобгарликка тортадиган қонунни қабул қилди: ажралиб чиқиш, тўнтариш, терроризм ва чет эл ёки «ташқи кучлар» билан фитна.

Бу келажакда ҳар қандай норозилик намойиши эҳтимолини йўқ қилади, чунки ҳар бир намойишчи Пекин қонунларига бўйсунишга мажбур.  Бу шуни англатадики, ҳар қандай танқид, норозилик, хат, баннер, пост, ташкилот, қўшиқ ёки ижтимоий тармоқдаги хабарларни умрбод озодликдан маҳрум қилиш жазоси тайинланган жиноят деб ҳисоблаш мумкин.

Бошқача қилиб айтганда, Хитой президенти ва ХКП Гонгконг сиёсатини қаттиқроқ назорат қилмоқда – бу узоқ муддатли истиқболда тескари натижа бериши мумкин бўлган ҳаракат.

ХКП уйғурларни атайлаб йўқ қилади

Хитой мустақил мамлакатга айлангач,  Уйғур давлати Хитой таркибига кирди.  Си Цзинпин 2012 йилда ҳокимият тепасига келганидан бери Пекиннинг уйғурларга нисбатан сиёсати ғайриинсоний ва шафқатсиз тус олди, уни кўпинча Гитлернинг яҳудийларга нисбатан сиёсати билан таққослашади.

Мажбурий аборт, стерилизация ва туғилишни назорат қилиш, мажбурий меҳнат, қийноқлар, калтаклаш, мияни ювиш ва шунга ўхшаш шафқатсизликларни ўз ичига олган Уйғур геноцидининг бошидан бери миллионга яқин уйғур қўлга олинди ва уларнинг сони ўсишда давом этмоқда.

Узоқ вақт давомида халқаро сиёсатни кузатиб борган одам сифатида,  ҳамма Хитойда аслида нималар бўлаётганини ва ҳукумат ўз халқига нима қилаётганини билиши керак, деб ҳисоблаймиз.

Бу ХКПнинг ажойиб 100 йиллиги – тасаввур қилинмайдиган даҳшат, ёлғон ва миллат устидан тўлиқ назорат билан ажралиб туради.

Манба

Матнда хатоликни кўрсангиз, уни белгилаб Ctrl+Enter ни босинг.

Фикр матни

Илтимос, изоҳингизни киритинг!
Илтимос, исмингизни бу ерга киритинг