Давлат озиқ-овқат дўконларидаги навбатлар Президентнинг обрўсини бузмоқдами?
Ашхабодда одамлар озиқ-овқат дўконларида навбатда ушлаб туришди. Портал маълумотларига кўра, полиция дўконлар ёнида тўпланган фуқароларни ҳибсга олишга 15 кунгача қамоққа олишга буйруқ берди. Кўпинча ҳибсга олинганлар маъмурий жавобгарликка тортилади ва ижтимоий масофани бузганлик учун жарима солинади. Сўнгги ҳафталарда пойтахтдаги давлат дўконларида озиқ-овқат жуда кам учрайди. Шунга қарамай, одамлар ярим тундан кейин навбатда туришади ва озиқ-овқат сотилиши учун бир неча соат кутишади. Бу асосан нон, ун, ўсимлик ёғи, баъзан шакар ва тухум. Тижорат дўконларида осмонга кўтарилган нархлар фонида давлат маҳсулотлари ҳукумат томонидан тартибга солинадиган имтиёзли нархларда сотилмоқда. Фуқаролар тобора кўпроқ полиция буйруқларини эътиборсиз қолдириб, дўконлар олдида йиғилишни давом эттиришмоқда. Айни пайтда полиция ходимлари одамларни қўрқитиш учун мунтазам равишда ҳибсга олинади ва полиция бўлимига олиб кетилади. Улар орасида кўплаб аёллар ҳам бор. Шу билан бирга, навбатларни йўқ қилишда дўкон ходимлари ҳам иштирок этмоқда. Баъзи сотувчилар навбат кутаётганларни таъқиб қилишади. Ярим йўлда учрашиб, маҳсулот сотувга чиққанда қўнғироқ қилишни ва одамларни тарқалишига ишонтиришни ваъда қилиб телефон рақамларини ёзиб қўядиганлар бор. Иккала ҳолатда ҳам сотувчиларнинг мақсади харидорларнинг дўкон эшиклари олдида турмаслигини таъминлашдир. Туркманистон расмийлари ва оммавий ахборот воситалари аҳолининг навбатда туриш учун тақиқланиши ва жазоланиши тўғрисида расман эълон қилмаган.
Ахборот манбаларига кўра, ҳибсга олиш ҳуқуқни муҳофаза қилиш идоралари раҳбариятининг дўконларда одамларнинг тўпланишига йўл қўймаслик тўғрисидаги буйруғидан сўнг бошланди. Ҳокимиятнинг ҳозирги кучайиши Бош вазир ўринбосари Сердар Бердимуҳаммедовнинг сўнгги талабидан сўнг бошланди. Номаълум манбага кўра, Президентнинг ўғли озиқ-овқат учун навбатлар президентнинг обрўсини бузаётганини айтган. Раҳбарият дўконлар атрофидаги вазиятни синчковлик билан кузатиб бориши ва одамларнинг озгина оломонидаги навбатларни тарқатиши шарт
Расмийлар VPN ларни тақиқлашади, лекин улардан ўзлари фойдаланадилар
Туркманистон ҳукумати VPN фойдаланувчиларини аниқлаш ва жазолашда давом этмоқда. Мактаблар мунтазам равишда смартфонларга рейд ўтказмоқда ва уяли телефонларнинг таркибини текширмоқда. Журналистлар литцей ўқувчилари ва ўқитувчилари ўртасида янги ҳибслар ва жарималар ҳақида хабар беришмоқда. Туркманистоннинг шарқий минтақасидаги 10 га яқин ўрта мактаб ўқувчилари VPN дан фойдаланишда гумон қилиниб, маҳаллий полиция эътиборига тушишди. Камида иккита ўқитувчи маъмурий жавобгарликка тортилди. VPN дан фойдаланган ўқувчиларнинг ўзига нисбатан қандай аниқ чоралар кўрилган, ҳозирча буни билиб бўлмайди. Мактабларда мобил телефонлардан фойдаланишга оғзаки тақиқ мавжуд. Бундан ташқари, улар блокировкани четлаб ўтадиган VPN хизматларидан фойдаланишни тақиқлашади. Интернетни қаттиқ назорат қиладиган мутасадди ташкилотлар VPN ларни мунтазам равишда тўсиб қўядилар ва аҳолини мустақил маълумот олишга ҳаракат қилганликлари учун таъқиб қиладилар.
Мактаблардан ташқари, давлат идоралари ходимлари, шу жумладан тиббиёт ходимлари ва полиция ҳам мобил телефонларни текширишади. Мухбирларнинг сўзларига кўра, шу билан бирга, мамлакатда VPN хизматларининг машҳурлиги тобора ортиб бормоқда ва турли тузилмалар расмийлари, шу жумладан ҳуқуқни муҳофаза қилиш идоралари, суд идоралари ва вилоят маъмурияти улардан фойдаланмоқда.
Мактабларда уч йилдан бери мобил телефонлардан фойдаланиш мумкин эмас
Манбаларнинг таъкидлашича, Миллий хавфсизлик вазирлиги ходимлари VPN ларни ўзларининг техник ходимларидан фойдаланиб ўрнатиш ва ишлатиш учун ҳам фойдаланадилар. Маҳаллий маъмурият, ҳуқуқни муҳофаза қилиш идоралари ва телекоммуникация ташкилотлари вакиллари VPN мавзуси ва ундан фойдаланганлик учун прокуратура тўғрисида расмий равишда изоҳ бермайдилар. VPN фойдаланувчиларини идентификациялаш, смартфонлар таркибини текшириш ва мобил телефонларни мусодара қилиш мунтазам равишда олиб борилмоқда. Мухбирларнинг хабар беришича, Миллий хавфсизлик вазирлиги ходимлари Мерида полиция ходимларининг мобил телефонларини текширмоқда. Март ойида Лебап велаят шаҳрида полиция ва хавфсизлик ходимлари маҳаллий касалхоналар ва клиникаларда тиббиёт ходимларининг мобил телефонлари таркибини текширдилар. Сўнгги уч йил ичида таълим муассасаларида мобил телефонларга тақиқ давом этмоқда ва вақти-вақти билан кучаймоқда. 2018 йилда таълим соҳаси ходимлари, талабалар, шунингдек тиббиёт ходимларига давлат муассасаларида мобил телефонларнинг мавжудлиги ва улардан фойдаланиш тақиқланди. Ўшандан бери ўқитувчилар, тиббиёт ходимлари ва ўқувчиларнинг ота-оналари мунтазам равишда жаримага тортиладилар.
Президентнинг замонавий технологияларнинг ёшлар ва катталар учун зарари ҳақида сўзлаган нутқидан кўп ўтмай, смартфон фойдаланувчиларига босим кучайган.
Иш ҳақи натура шаклида берилиши керак
Лебап вилоятидаги «Сейди» нефтни қайта ишлаш заводи иш жойларининг тахминан 30 фоизини қисқартирмоқда. Айни пайтда «Туркментемирйўллари» давлат агентлигининг темир йўл транспортини хусусийлаштириш кутилмоқда. Айтилишича, завод қолган ишчиларга иш ҳақини мамлакатда ишлаб чиқарилган маҳсулотлар билан тўлашни режалаштирмоқда.
Туркманистон ёқилғи-енергетика комплекси иқтисодиётнинг энг даромадли соҳасидир. Аммо мамлакат иқтисодиётидаги чуқурлашиб бораётган инқироз нефт ва газ саноати ишчиларига ҳам зарба бермоқда. Ўтган ой портал аллақачон баъзи давлат корхоналари ва муассасалари иш жойларини қисқартиришни режалаштираётгани ва иш ҳақининг бир қисмини товарларда тўлашни бошлагани ҳақида хабар берган эди.
Давлат муассасаларида иш жойларини қисқартириш ва табиий равишда иш ҳақи тўлаш Туркманистондаги чуқур иқтисодий таназзул шароитида юз беради. Сўнгги ойларда туркман миллий валютаси ўз қийматини сезиларли даражада йўқотди. Шу билан бирга, аҳолининг озиқ-овқат билан таъминланиши ҳам ёмонлашди. Март ойида Дарганат Этрапда таълим ва соғлиқни сақлаш ходимлари иш ҳақининг 50 фоизини озиқ-овқат, тўқимачилик, идиш-товоқ ва лампочкалар билан тўлай бошладилар. Эски амалдорларга қараганда янги амалдорлар кўпроқ ўғирлашади. Мамлакат расмийлари ушбу вазиятдан чиқиш йўлини корхоналар раҳбарларини алмаштириш билан изламоқдалар. Аммо бу вазиятга ёрдам бермайди. Шунингдек, у коррупция муаммосини ҳал қилмайди.
– Сўнгги бир йил ичида «Туркманабат» қаймоқ заводида учта раҳбар алмашди, учаласига ҳам коррупцияда айбланиб жиноий ишлар очилди. Ун заводида сўнгги 13 йил ичида 20 га яқин раҳбарлар панжара ортига ташланган. Аммо ўғирлик ва коррупция кўлами камаймади, аксинча кўпайиб кетди », – деди маълумотли манба.
Айни пайтда, иқтисодий инқироз даврида баъзи давлат корхоналарини хусусийлаштириш тўғрисида хабарлар мавжуд.
– Тахминан икки ҳафта давомида юкларни темир йўл орқали ташиш амалга оширилмаяпти. Улар хусусий тадбиркорлар поезд поездларини хусусийлаштирганда янгиланади, дейишади. Агар темир йўл транспорти хусусий тадбиркорларга берилса, тарифлар ҳам кўтарилади. Бу озиқ-овқат, бензин ва қурилиш материаллари нархларининг янада ўсишига олиб келиши мумкин, – деди темир йўл ходими.
Uzbek