Азов денгизи ва Керч бўғози атрофидаги воқеаларга россиялик сиёсатшунос Аркадий Дубновнинг «Ежедневный журнал» сайтида билдирган муносабати билан танишинг.
Тоза ҳиссиёт билан, Россия ҳарбий денгизчилари ғазабининг қўзғалиши мени ҳайратлантиради. Айни шу холатида улар бечора бир буксирга ҳужум қилдилар. Улар ғалаба қозонишларини аниқ билишади ва ҳеч ким уларга бунинг учун жавоб қайтармаслигини ҳам билишади. Бу шуни англатадики, Россия армиясининг муҳим қисми Украинага нисбатан шунчалар нафрати чуқурлашиб кетганки, ҳатто у билан жиддий равишда уруш олиб боришга ҳам тайёр. «Уруш манбаи» жуда баланд ва мен учун бу энг катта кутилмаган холат бўлди.
Бизнинг расмийларимиз, бу ишлар президент Петро Порошенконинг рейтингини келгуси йилнинг март ойида бўлиб ўтадиган сайловлар олдидан оширишга қаратилган Украина тарафининг провокацияси, дея баёнот беришди. Бу баёнот билан баҳслашиш мумкин эмас, албатта, бу ерда ҳақиқатнинг катта қисми бор. Худди шу тарзда, Путин Суриядаги уруш орқали ўзининг пасайиб кетаётган обрўсини мустаҳкамалаган эди. Умуман бизнинг маконимизда барча урушлар авторитар лидерларнинг машҳурлигини оширишга ёрдам беради. Аммо, агар биз қандай провокация борлигини аниқласак, украиналиклар Россия томонидан имзоланган халқаро шартномаларга риоя қилмаслиги ҳақидаги баҳсни қўзғашга муваффақ бўлдилар.
Қримни аннексия қилишда бўлгани каби, Кремль иккита асосий битимни бузган эди: Будапешт протоколи ва Дўстлик тўғрисидаги шартнома. Ҳозир ҳам шундай. Керч бўғозидан Украинанинг фуқаролик ва ҳарбий кемаларининг бепул равишда фойдланишини тақиқлаб, Россия Азов ва Қора денгизларида ҳамкорлик бўйича, Россия ва Украина ўртасида 2003 йилда имзоланган асосий битимни бузмоқда. Россия Қримни қўшиб олгач, бунга бошқача қарамоқда, бироқ ҳеч қайси тараф ўз позициясини ўзгартирмаган, ҳеч ким бу шартномани бекор қилмаган.
Украиналиклар у ерга Россиядан қандайдир реакцияни кутиб боришган тушунарли. Бунда россияликларни табиатини аввалдан билган, украиналик бошлиқларни қоралаш мумкин, чунки улар энг оҳирги чораларни ҳисобини олиб, ҳатто отишмаларгача тайёр холатда боришлари лозим эди. Ваҳоланки, шу холат содир бўлганлигини кўриш мумкин бўлди. Шунингдек, бу ерда ҳарбий денгизчиларни бундай акцияларга жўнатган, Украина раҳбарияти кўз олдида инсон ҳаётининг қадр-қиммати ҳақида баҳслашиш мумкин эди. Бироқ, эҳтимол, улар Россия раҳбариятининг ўзаро томонларнинг имзоланган битимларга масъулиятсизлик билан ёндошишини билиб туриб, шундай ишга қўл уришган бўлиши ҳам мумкин.
Бугун Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Хавфсизлик Кенгаши ҳеч қандай қарор қабул қилмайди, ҳар қандай қарор битта ёки бошқа тарафнинг симпатизантлари томонидан блокланади. Бироқ, ташвиқот маъносида, Украина, албатта, ғалаба қозонди. Аҳамият бериб кузатиш мумкинки, бизнинг Ташқи ишлар вазирлигимиз раҳбарлари фақат фитна ва Порошенконинг ўз рейтингини ошириш истаги борлиги ҳақида гапиришмоқда, лекин аслида улар ҳодисанинг моҳиятини муҳокама қилаётганлари йўқ. Улар Украинанинг бу ердан ўтиш учун барча хуқуқлари борлигини эслатишмаяпти ва бу ҳудудларда дунё океанидан кема қатновлари тўғрисидаги қоидаларни гапиришаётганлари йўқ. Нима учун? Чунки Россиянинг бу борадаги позицияси мутлақо амалга ошмайдиган ва буни яширишнинг имконияти йўқ.
Uzbek