Эксперт, АҚШ президентининг Россия ва Eвроосиё бўйича собиқ маслаҳатчиси, Киссингер Ассоциатес директори Томас Грем Евросиё нашрига берган интервьюсида Америка томони музокара столига ўтиришга нимани тайёрлаётгани ва учрашувдан кейин нимани кутиши мумкинлиги ҳақида. баҳоланди.
– Жаноб Грем, 16 июнь куни Швецарияда Россия ва АҚШ президентларининг учрашуви режалаштирилган. У учрашувдан нималар кутилмоқда?
– Президентларнинг яқинлашиб келаётган учрашуви ўзаро муносабатларда ижобий қадам бўлса-да, бу уларнинг умуман душманлик хусусиятини тубдан ўзгартирмайди. Президент Байден қайта тикланишидан манфаатдор эмаслигини бир неча бор таъкидлаган – дунёқараш, геосиёсий манфаатлар ва қадриятлардаги чуқур тафовутлар ҳамда ишончнинг тўлиқ етишмаслиги бунга тўсқинлик қилади.
Аксинча, Байден янада барқарор ва тахмин қилинадиган муносабатларни изламоқда, бу Президент Путиннинг ҳам мақсади. Иккала томон ҳам муносабатларнинг ҳозирги траекторияси зиддиятларга тўла эканлигини тушунишади, буни ҳеч бир томон истамайди. Ушбу ташвиш президентлар учрашувини ўтказиш қарорининг асосини ташкил этади.
– Ушбу учрашувдан сўнг, икки томонлама муносабатларнинг «қайта бошланиши», Москва ва Вашингтонни қизиқтирган қатор масалаларни ҳал қилишига умид қилиш керакми?
– Ушбу мамлакатларда стратегик барқарорликнинг янги концепциясини ишлаб чиқишда ҳамкорлик қилиши мумкин бўлган баъзи соҳалар мавжуд. Томонлар турли минтақавий можароларда манфаатлар тўқнашуви каби долзарб муаммоларни ҳал қилиш учун ишчи гуруҳ тузишга ҳам келишишлари мумкин. Аммо ушбу тортишувларнинг бирортасини ҳал қилишда ютуқ бўлиши эҳтимолдан йироқ эмас.
– Қўшма Штатларда сўнгги бир неча йил ичида Москва ва Вашингтон ўртасидаги муносабатларда вужудга келган носоғлом вазиятни бартараф этиш зарурлиги тўғрисида тушунча борми?
– Қўшма Штатлар азалдан муносабатларнинг носоғлом ҳолатини енгиб ўтиш зарур деб ҳисоблаган. Аммо улар узоқ вақтдан бери муаммонинг илдизи Россияда ва унинг дунё миқёсидаги «зарарли» фаолиятида, жумладан, АҚШнинг ички ишларига кибер воситалар ёрдамида аралашиш, Қримни «аннексия қилиш» ва Украинанинг шарқидаги беқарорликни келтириб чиқарган деб ишонишади.
Шундай қилиб, муаммонинг ечими Москванинг хатти-ҳаракатларини ўзгартириш билан боғлиқ ва Вашингтоннинг санкциялар каби сиёсати ушбу мақсадни ҳисобга олган ҳолда ишлаб чиқилган.
Россия, албатта, бу ташхисга ёки Вашингтоннинг қарорига рози эмас. Бунинг ўрнига у муаммонинг илдизини Американинг гегемонлик интилишларида кўрмоқда. Шунга кўра, ечим Вашингтоннинг хатти-ҳаракатларини ўзгартиришдир.
Кўринишдаги бу хилма-хилликни қандай енгиб ўтиш, юмшоқ қилиб айтганда дарҳол аниқ эмас. Аммо бу рақобатни бошқариш учун бирон бир мамлакат манфаатларига мос келмайдиган можаро хавфини камайтирадиган усул бўлиши мумкин.
Россия ва АҚШ ўртасидаги муносабатларни яхшилаш ва ижобий ривожлантириш учун нима керак?
– Бу ёки бошқа мамлакат дунё ишларига ўзининг фундаментал муносабатини қайта кўриб чиқиши керак эди. Бу ҳеч бўлмаганда кам бўлиши мумкинлиги сабабли, ягона конструктив альтернатива – бу низоларни масъулиятли ҳал қилишдир.
– Совуқ уруш даврида қуролларни чеклаш тўғрисидаги келишувлар деярли ҳар доим бошқа соҳаларда ижобий силжишларга олиб келди. Бироқ, 2021 йил февралда СТАРТ шартномасининг узайтирилиши умуман икки томонлама муносабатларнинг яхшиланишига олиб келмади. Сизнинг фикрингизча, қандай ришталар ёрдамида мамлакатлар ўртасидаги муносабатларни тўғри йўлга қайтариш мумкин?
– Бу тарихни нотўғри талқин қилиш. Қурол назорати алоқаларни яхшилашга ёрдам бермади. Аксинча, бу сўнгги эллик йил ёки ундан кўпроқ вақт давомида турли сабабларга кўра амалга оширилган такомиллаштиришнинг бир элементи эди.
Ядро қуроллари дунёсида тинчлик билан бирга яшаш жуда зарур. Айнан шу нарса бугунги кунда муносабатларни янада конструктив йўналишга ўтказиш ҳаракатларини рағбатлантириши керак.
– АҚШнинг сиёсий, ишбилармон элитаси ва жамоатчилик фикри тобора кўпроқ Хитойга эътибор қаратмоқда. Ушбу тенденция ўсишда давом этадими?
– Қўшма Штатлар Хитойни ўзининг асосий стратегик рақиби сифатида аниқлади. Бу бугунги кунда икки томонлама келишувнинг оз сонли йўналишларидан биридир.
Хитой янада кучайтираётган муаммонинг чуқурлиги америкаликлар томонидан кенгроқ тан олиниши билан у янада ёмонлашади.
Uzbek