Саудия Арабистони ҳукумати пайшанба куни давлат хавфсизлигига путур етказганликда айбланиб, халқаро миқёсда норозилик уйғотган ва Қиролликнинг инсон ҳуқуқлари бўйича баёнотини танқид қилган камида тўрт нафар ҳуқуқ ҳимоячисини вақтинча озодликка чиқарди. Бу хақда Time хабар бермоқда.
Аёлларни вакили бўлган адвокат Муҳаммад Али Туркийнинг айтишича ҳукмдаги маҳбуслар орасида тарихчи Хатун Ал Фасси; тадқиқотчи Абер Наманкани; Амал Ал Ҳарби, Фараж ал-Ақла хонимлар бор.
«Улар ўз оилалари билан ҳозир уйда», дейди Ал-Туркий, муқаддас Рамазон ойидан кейин аёлларни келгуси суд жараёнлари кутмоқда. «Биз уларни кўрдик. Уларнинг саломатликлари яхши. Улар яхши кайфиятда.», – дея қўшимча қилди у.
Ҳибсга олинган аёлларнинг энг таниқлиси 29 ёшли Лоужаин Ал-Ҳатлул қамоқда сақланмоқда. У билан қамоқда бўлган яна уч нафар аёл март ойида вақтинча озод қилинган. Суд жараёни Рамазондан кейин давом этиши кутилмоқда.
Аёлларнинг нима сабабдан озод қилинганлиги ёки қандай шартлар остида бўлганлиги аниқ эмас. Ҳукумат изоҳ бериш талабига жавоб бермаган.
Бу Рамазон олдидан вазиятни юмшатиш бўлиши мумкин. Бир неча ой мобайнида ҳибсга олингач, уларни уйга жўнатиш (ҳатто вақтинча бўлса ҳам) Қиролликнинг Жамол Қошиқчи ўлдирилишидан сўнг мамлакатда келиб чиқадиган оммавий тартибсизликларни олдини олишга ҳаракат қилиш ва чет элдаги баҳсларга чек қўйишга ишора қилувчи аломат бўлиши мумкин.
Қошиқчи Саудиянинг Ямандаги ҳарбий ҳаракатларни давом эттираётганини танқид қилгани учун Қиролликнинг Истанбулдаги консуллигида ўлдирилган эди.
Аёллар шаҳзода Муҳаммад бин Салмон бошчилигидаги сиёсий курашни асосий қисмига айландилар, ҳатто у иқтисодиётни очиб, ижтимоий чекловларни камайтираётган бўлсада. 2018 йил май ойида бошланган ҳибслар Канада билан дипломатик инқирозни келтириб чиқарди, бу инқироз ҳали тўлиқ ҳал этилмади.
Баъзи аёллар Саудия Арабистонида ҳибсга олинишидан олдин, аёлларни автомобил ҳайдашга тақиққа чек қўйиш учун кураш олиб борган ва мамлакатда аёлларнинг саёҳат қилиш ёки турмушга чиқиш учун эркак қариндошлардан рухсат олишларини талаб қилувчи васийлик тизимига қарши чиқишган.
Шаҳзода Муҳаммаднинг айтишича, уларнинг ҳибсга олиниши, уларнинг фаоллиги билан боғлиқ эмас. Прокурор уларни «Қиролликнинг хавфсизлиги, барқарорлиги ва ижтимоий тинчлигини бузиш учун келишилган фаолият» да айблаган.
Бироқ, Ал-Ҳатлулни хорижий дипломатлар ва журналистлар билан суҳбатлашишда айблашган, даъво билан таниш бўлган одамларнинг сўзларига кўра, илгари хорижий разведка хизмати билан алоқада бўлганликлари учун ҳибсга олинган аёллар ҳақида сўз юритмаган эди.
Инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш ташкилотларининг айримлари аёлларни қийноққа солингани учун бу ҳибсга олишларни чуқурроқ тергов қилишни бошлади. Ҳукумат бундай шафқатсиз муомалалар бўлганини қатъий рад этди ва маҳбусларга барча ҳуқуқлари берилганини айтди. Бироқ бу жараёнларга яқин одамларнинг сўзларига кўра, судда маҳбусларнинг айримлари жисмоний ва психологик зўравонликка дучор бўлганлигини айтишган.
Ички танқид қилишга нисбатан Саудия қироллигнинг умумий босимлари ҳали юмшамаган кўринади. Апрель ойида ҳукумат расмийлари бир нечта ёзувчилар ва зиёлиларни, шу жумладан икки нафар Саудия-Америка фуқаросини ҳибсга олди, Араб баҳорида тартибсизликлар ва зўравонликларда айбланганлар учун шиа мазҳабида бўлган 37 кишини қатл қилди.
Uzbek