Россияда нафақахўрлар сони пенсия ёшининг ошиши, шунингдек, Covid-19 пандемияси пайтида ўлимнинг кўпайиши туфайли камаймоқда.
«Росстат» берган маълумотларга кўра, жорий йилнинг апрел ойида мамлакатда 45,6 миллион нафақахўр истиқомат қилган. Қайд этиш керакки, бу кўрсаткич 2020 йилда 46,2 миллионни, 2019 йилда эса 46,5 миллион кишини ташкил этган.
Ҳисоб палатасининг 2021-2023 йилларга мўлжалланган ПФР бюджети тўғрисидаги хулосасига кўра, 2021 йилда нафақахўрларнинг ўртача йиллик сони 42,9 миллион, 2022 йилда 43 миллион ва 2023 йилда 42,3 миллионни ташкил қилиши керак ва суғурта пенсиялари олувчилар ҳам шунга яраша камайиши лозим.
Ислоҳотни бошлашнинг бошланғич нуқтаси Пенсия жамғармасида иш берувчилардан келиб тушадиган, ҳозирги нафақахўрларни тўлаш учун маблағларнинг етишмаслиги эди.
2018 йил ёзида ислоҳотлар бошланиши арафасида ҳукумат унинг таъсири ПФРнинг ўз даромадларини доимий равишда (ҳар йили 5-6 фоизга) кўпайиши ва шунга кўра трансфертнинг пасайиши билан ифодаланишини айтди.
Бош вазир ўринбосари Татьяна Гольикова 2030 йилгача федерал бюджетни пенсия тизимига ўтказилиши нолга камайишига умид қилди – бу мамлакат пенсия таъминотининг ўзини ўзи таъминлаши учун белгиланган муддатдир.
Ҳисоб палатаси маълумотларига кўра пенсия харажатларининг ЯИМдаги улуши 2020 йилда 8,6% дан 2023 йилда 7,9% гача камайиб бормоқда.
Шу билан бирга, расмийлар асосий мақсад нафақахўрларнинг фаровонлигини ошириш деб ишонтиришди. ПФР бюджети лойиҳасида ишламайдиган нафақахўрларнинг суғурта пенсияларини 2021 йилда 6,3 фоизга, 2023 йилда эса 5,6 фоизга ошириш кўзда тутилган.
Шу билан бирга, номинал пенсияларнинг ўсиши инфляция даражасидан 1,4-1,7 баравар юқори бўлиши, яъни тўловларнинг нисбатан жиддий ўсиши кузатилиши қайд этилди.
Бироқ, 2021 йил май ойида инфляция аллақачон 6 фоизга етди ва Марказий банк излаган 4 фоизга эришиш ҳақиқатга мос келмайдиган истиқболга ўхшайди, яъни пенсияларнинг реал ўсиши, энг яхши даражада, фоизларнинг бир қисмига тенг бўлади.
Россияда «ёш» нафақахўрларнинг муҳим қисми (тахминан 20%) пенсия ёши бошланганидан кейин ҳам ишлашни давом эттиради ва ҳам иш ҳақи ҳам нафақа олади.
2014 йилдан буён Россиянинг аҳолиси 146 миллион даражасида, яъни 6 йил ичида 1 миллион ичида ўзгариш юз берди, шу даврда аҳолининг айрим тоифалари нисбати сезиларли даражада ўзгармади – меҳнатга лаёқатсиз ёшдаги одамлар сони 0,7% га ўсди, меҳнатга лаёқатли одамлар сони 2% га камайди ва меҳнатга лаёқатли ёшдаги одамлар сони 0,9% га ўсди,
Қонун қабул қилинишидан олдин ҳам, кўплаб мутахассислар ўтиш даврида пенсия ёшини ошириш орқали ҳар йили пенсия олувчилар сони 300-500 мингга камайишини аниқлади. Бу эса ҳозир юз бераяпти.
Мутахассисларнинг таькидлашича, меҳнатга лаёқатли одамлар сонининг қисқариши туфайли ишчи кучи таъминоти камаяди ва меҳнат бозорига чиқадиган аҳоли сони етарлича бўлмаганлиги сабабли, иш ўринлари сони камайиб бормоқда, компаниялар мутахассислар етишмовчилигини сезмоқдалар.
«Компаниялар катта эҳтимол билан ишчиларнинг ёш чегарасига бўлган талабни ўзгартириши керак, ишлаётган нафақахўрлар меҳнат бозорида талабга эга бўлишади.
Uzbek