Путин Сталин амалга оширолмаган лойиҳани қилиш имкониятига эга

0
1883
Фото:www.vesti.ru

«Asia  Global» аналитик манбаи нашри «Мувозанат тўғрисидаги қонун – ўзгарувчан дунё тартибида Хитой ва Туркия» номли маърузасини эълон қилди. Унда Анқара Транс-Каспий Шарқ-Ғарб йўлакчасини амалга ошириш учун барча саъй-ҳаракатларни амалга ошириши, бу «Ўрта йўлак» деб аталиши таъкидланган. Унинг маъноси, Туркиянинг режасига кўра, Хитойдан Европа Иттифоқига юк ташиш Россия ҳудудидан ўтмасдан муқобил йўналиш бўйича ҳаракатланишидир.

 Анқаранинг «Ўрта йўлак» га қизиқиши шунчалик катта эдики, Эрдоған ўзини «барча мусулмонларнинг ҳимоячиси» сифатида кўрсатиб, мусулмонлар кўп бўлган  Шинжон-Уйғур автоном вилоятида эркинлик учун курашда Европа Иттифоқи ва АҚШни қўллаб-қувватламади.

 Европаликлар ва америкаликлар гўё уйғурларга зулм қилгани учун хитойликларни ҳар қандай фурсатда таъна қилган нир вазиятда, ташқи ишлар вазири Мевлут Чавушўғли «Туркия ҳеч қачон Хитойга қарши ҳеч қандай душманлик ҳаракатларида қатнашмайди» деб эълон қилди.

 Кўриниб турибдики, гап нафақат Туркия транзит давлат сифатида олишни истаган пул ҳақида балким, «Ўрта йўлак» турклар яшайдиган мамлакатлар ва ҳудудлардан ўтганлиги сабабли ҳамдир.  Агар Шарқ-Ғарб йўлаги ишлай бошласа, собиқ Совет Иттифоқи республикаларини Анқара атрофида бирлаштириш бўйича янги Катта Турон лойиҳаси доирасида Эрдўғаннинг имкониятлари кескин ошади.

 Шунинг учун Евроосиё каналининг лойиҳа номини олган Каспий ва Қора денгиз ўртасида тўғридан-тўғри сув транспорти алоқасини яратиш масаласи бир неча бор кўтарилган.  Айтганча, Сталин Азовдан Каспий денгизига Краснодар ўлкаси ва Ставропол ўлкаси орқали ўтиб, Манйч каналини қуришни ҳам режалаштирган эди, аммо урушнинг олди олинди.

 Мавжуд ҳисоб-китобларга кўра, нафақат канални ўзи қазиш, балки ғарбий томонда учта, шарқда олтита юк қулфини қуриш учун 18 миллиард доллар керак бўлади.  Евроосиё каналининг узунлиги 680 дан 850 километргача етади, бу эса Каспийдан Азов-Қора денгиз ҳавзасига борадиган сув йўлини 1000 километрдан кўпроқ қисқартиришга имкон беради.

Яна бир қизиқ лаҳза бор. Теҳрон аллақачон Каспий денгизини Форс кўрфази билан боғлайдиган ўз каналининг лойиҳасини эълон қилди. У Эроннинг «Сувайш» шартли номини олди, чунки у бутун сиёсий манзарани глобал даражада ўзгартиришга қодир.

Аммо унинг қиймати Россиянинг «Евроосиё» каналисиз юқори даражада камроқ бўлиши кўзда тутилмоқда. Путин учун бу ҳали ҳам Россия судларидан олинадиган тўловларни кутиб, «қўлларини ишқалаган» Эрдўғанга «анжир» кўрсатиш учун баҳона бўлади.

Айтганча, Президент Путин 2007 йилда ҳам «Евроосиё» каналининг аҳамияти ва ҳатто зарурияти ҳақида гапирган эди.  Ким билади, балки Эрдоғаннинг бепарволиги, ҳаттоки Россиядан Хитой юк ташишларини ўғирламоқчи эканлигини ҳам яширмайди, шунингдек, эронликларнинг ўзларининг Сувайз ҳақидаги орзулари, энди, Кремлни Каспийдан сув йўлини қуришга ундайди.

 Муаллиф: Александр Ситников

Манба

Матнда хатоликни кўрсангиз, уни белгилаб Ctrl+Enter ни босинг.

Фикр матни

Илтимос, изоҳингизни киритинг!
Илтимос, исмингизни бу ерга киритинг