АҚШ Марказий разведка бошқармаси раҳбари Уилям Бернс Ироқда Эрон расмийлари билан яширин маслаҳатлашувлар ўтказди. Ушбу баёнот консерватив Вашингтон тадқиқот марказида ўтказилган. Эрон билан ушбу алоқа канали Венада халқаро воситачилар иштирокидаги кўп томонлама музокаралардан фарқли ўлароқ ҳақиқий деб номланади. Бироқ, Уилям Бернснинг Боғдоддаги учрашувлари мутлақо бошқа мақсадларни кўзлаши мумкин деган фараз мавжуд.
Америка Энтерприсе Институти ходими Майкл Рубин, манбаларга асосланиб, Америка разведка жамоатчилигининг музокаралар олиб бориши ҳақида хабар берди. Унинг сўзларига кўра, Ироқ учун минбарга айланган ушбу мулоқот АҚШ ва Эрон ўртасидаги муносабатларни нормаллаштириш мақсадида очилган ҳақиқий алоқа каналидир. Рубиннинг баёнотларидан келиб чиқадиган энг паст устувор йўналиш – АҚШнинг «ядровий келишув» да иштирокини тиклаш бўйича Вена музокаралари асос сифатида олинмоқда. Улар шартномани имзолаган бошқа давлатлар, шу жумладан Россия иштирокида ўтказилади, аммо Америка ва Эрон расмийлари ўртасида бевосита учрашувлар ўтказилмайди.
Бироқ, Рубин Ироқ алоқа каналидан фойдаланишга шубҳа билан қарайди. Унинг сўзларига кўра, Бернс эронликлар билан АҚШ элчихонаси ёки Бағдоддаги ҳар қандай ҳукумат биносидан фойдаланиш ўрнига Ироқ ташқи ишлар вазири Фуад Хусейннинг шахсий уйида учрашувлар ўтказгани ғалати. Мутахассисга аниқки, бундай тактика, гўё бош вазир амбицияларига эга бўлган Хусейнни тинчлантириши мумкин. Бундан ташқари, Рубин таъкидлашича: «Байденнинг яқинлашишга бўлган иштиёқи етарлича ёмон. Унинг ҳақиқий музокараларни сир тутиш кераклиги ҳақидаги фикри унинг Конгресс ва минтақавий давлатлар унинг барча муросаларини оқилона деб топишига ишончини яхши кўрсатмайди».
АҚШ маъмурияти Бернснинг учрашувлари ҳақидаги маълумотларнинг тўғрилигини аниқлаштиришдан бош тортди. Оқ Уй ва Давлат департаменти журналистларни Марказий разведка бошқармаси матбуот хизматига юборди. Махфий хизмат ходими бунга жавобан Ироқ билан музокаралар ҳақидаги маълумотларни ёлғон деб атади. Эрон Ташқи ишлар вазирлиги ҳам Рубиннинг маълумотларини тасдиқламайди. Тасним давлат агентлиги, унинг маълумотларига кўра Бернс Бағдодни ташқи ишлар вазири Муҳаммад Жавод Зариф бошчилигидаги Эрон расмий делегацияси Ироқ пойтахтига келишидан бир неча кун олдин тарк этганига эътибор қаратди. Эрон дипломатияси раҳбари фақат Ироқ раҳбарияти билан музокаралар олиб борган, деб ёзади Тасним.
Ушбу фонда Финанcиал Тимес манбалари Ироқ Бош вазири Мустафо ал-Казимий Ироқни «антагонистик кучлар ўртасидаги кўприкка айлантиришга» қатъий қарор қилганини таъкидладилар.
«Эрон ва АҚШ ўртасидаги расмий ва ҳақиқий музокараларни қарама-қарши қўйиш қанчалик тўғри эканлигини баҳолаш қийин, махсус хизматлар ўртасидаги алоқалар техник тафсилотларни муҳокама қилиш нуқтаи назаридан Вена билан тўлдирилиши мумкин», дейди Вашингтондаги ташриф буюрган тадқиқотчи. Яқин Шарқ институти (МEИ) ва Россия Кенгаши мутахассиси НГ халқаро ишлар бўйича Антон Мардасовга.
Бундан ташқари, таҳлилчининг фикрига кўра, Президент Жозеф Байден маъмурияти Ислом Республикасининг баллистик дастури муаммоси ва Эрон воситачилик кучлари Яқин Шарқда ўзини қандай тутиши жараёнида ядровий келишувни қайта кўриб чиқиш керак. Музокаралар тематик жиҳатдан фарқ қилиши мумкин.
Ироқдаги ички вазият ҳам дипломатик ҳаракатларни талаб қилади, деб эслайди таҳлилчи. «Ҳеч кимга сир эмаски, ал-Казимий ҳукумати қайсидир маънода АҚШ ва Эроннинг Ироқ бўйича муросага келган ва мувозанатли қароридир», деб таъкидлайди НГ суҳбатдоши.
Uzbek