Яқинда Ҳиндистон ва Хитой Ғарбий Ҳимолойдаги Пангонг Тсо кўли ҳудудида жойлашган армия қисмларини олиб чиқиб кетишга қарор қилишди. Кейинчалик Ню-Деҳлида қўшинларнинг ушбу чиқарилиши баҳсли чегара ҳудудидаги кескинликни юмшатиш мақсадида амалга оширилган «ажралиб чиқиш» деб таърифланди.
Шундан сўнг ҳинд ҳарбийлари хитойлик аскарларнинг Пангонг Тсо ҳудудидаги истеҳкомларни демонтаж қилаётгани ҳақидаги ҳаво фотосуратларини эълон қилди. Ҳиндистонликлар фикрига кўра, Хитой ҳудуддан 200 та танк ва бошқа зирҳли машиналарни олиб чиқиб кетган.
Пангонг Тсо кўли атрофида тўпланган танклар ва зирҳли транспорт воситаларининг сони иккала давлат ҳам чегарадаги можарони жиддий қабул қилганидан далолат беради. Кейинги сафар Пекин ва Ню-Деҳли келиша олмаса, можаро анча жиддий ва қонли бўлиши мумкин. Зирҳли техникани жойлаштириш учун Ҳимолой тоғларини яхши жой деб аташ мумкин эмас. Биринчидан, ландшафт, улар айтганидек, шарҳсиз. Иккинчидан, тоғ ҳавосининг ўзи совуқ. Бундай шароитда кўплаб зирҳли транспорт воситаларининг ишлаши муқаррар равишда унинг ишдан чиқишига, ишламай қолишига олиб келади, бу эса техник хизмат кўрсатиш ва таъмирлаш учун қўшимча харажатларни англатади. Ҳиндистон жуда қийин аҳволга тушиб қолди, аксарият танк парки бундай шароитга мослаштирилмаган эди.
Ҳозирда «Security Risks Asia» консалтинг компаниясини бошқарадиган, ҳиндистонлик истеъфодаги бригада генерали Раҳул Бҳонсл бир вақтлар танклар ва зирҳли машиналар музламаслиги учун ҳар уч соатда 30 дақиқага қиздирилиши кераклигини айтган эди.
«Business Insider» муаллифи Бенжамин Бримеловнинг фикрига кўра айнан шу технология учун хавф билан боғлиқ муаммо охир-оқибат Ҳиндистон ва Хитой ўзларининг зирҳли кучларини баҳсли ҳудуддан олиб чиқиб кетишининг энг муҳим сабаби бўлди. Сиёсий жиҳатдан Пекин ва Ню-Деҳли баҳсли ҳудудларга бўлган даъволаридан воз кечишмайди, ҳеч ким ҳеч кимга бўйсунишни истамайди. Бу фақат битта нарсани англатади: низо хавфи сақланиб қолади.
Хитой ва Ҳиндистон икки қудратли давлат. Агар улар баҳсли ҳудудлар бўйича ўзаро келиша олмасалар, янги қуролли тўқнашув эҳтимоли ҳали ҳам осмонда сақланиб қолади. Можаро янги куч билан алангаланиши мумкин. 1962 йилги чегара урушини эслаймиз. Бунинг натижасида Хитой Аксай-Чин минтақаси устидан назорат ўрнатган. Кейин Ҳиндистон армияси 8000 кишини, Хитой қўшинларини – 722 кишини ўлдирган бўлган.
Бундай таъсирчан йўқотишлар шунчаки тушунтирилди: қийин ландшафт ва иқлим шароити туфайли томонлар озгина ҳарбий техникани қўлладилар ва «эски услуб» билан курашдилар, яъни битта пиёда аскар жангга киришди. Аксай-Чин учун урушдан хулоса чиқариб, Ҳиндистон ҳам, Хитой ҳам ўзларининг танк кучини оширишга киришдилар. Ҳозирги вақтда Т-72, Т-90 Бҳишма ва Аржун асосий жанговар танклари Ҳиндистон танк паркининг асосини ташкил этади. Ҳимолой тоғларининг совуқ иқлимида фойдаланиш учун энг мос Россияда ёки рус лойиҳаларига биноан яратилган Т-72 ва Т-90 танклари.
Пастроқ масса 15-тоифа оғир ҳинд танкларига қараганда тоғли эрларда ҳаракат қилиш учун жуда мос келади. Ҳиндистон ўзининг энгил танкларига эга эмас ва бу ҳолат Ҳимолой тоғларида зирҳли кучларга қарши туриш имкониятини сезиларли даражада камайтиради.
Ҳиндистон ҳарбийлари томонидан тақдим этилган маълумотларга кўра Т-72 танклари ва БМП-2 жанговар транспорт воситалари Ҳиндистон томонида тўпланган.
Uzbek