10-20 йилдан сўнг жарроҳлик амалиётлари йилига 100 мингтадан камайиб боради. Англия хирурглар Қироллик коллегиясига ҳисобот тақдим этган экспертлар шундай хулосага келишди. Тиббиётнинг тараққий этиши кўпгина касалликларнинг олдини олиш ва жарроҳликсиз даволашга имкон беради.
Жарроҳлик касбининг ўзгаришга учрашида асосан иккита омил роль ўйнайди. Биринчидан – геномиканинг муваффақияти. Guardian нинг таъкидлашича, бугунги кундаёқ ДНК таҳлили кўпгина касалликлар, шу жумладан саратонга ирсий мойилликни ҳам аниқлай олади.
Бунинг шарофати билан касаллик ўз белгиларини намоён қилиб улгурмасинадоқ олдини олиш мумкин бўлади.
Онкологияда генетик таҳлилдан фойдаланишга яна бир мисол – “суюқ биопсия” деб аталувчи, қонда эркин ҳаракатланувчи ДНК га қараб, саратонни эрта босқичда аниқлаш усулидир.
Агар саратонни эрта босқичида ёки унинг ҳавфини ҳали ташҳис қўйилмасдан олдинроқ аниқланса, муолажа учун кичик профилактик амалиётнинг ўзи кифоя қилади.
Саратонни даволаш учун жарроҳлик амалиётисиз яна бошқа усуллари ҳам бор. Улар орасида иммунотерапия ва такомиллаштирилган нурлаш услублари мавжуд. Онкоген вирусларларга қарши вакциналарнинг – масалан, одам папилломаси вирусининг кенг қўлланиши– бачадон бўйни раки, тўғри ичак ва оғиз бўшлиғи саратони сонини камайтиради.
Австралияда касалликнинг олдини олиш миллий дастури шундай маваффақиятли кечди-ки, тез орада мамлакат бачадон бўйни саратони учрамайдиган дунёда биринчи ўриндаги давлатга айланади.
Шунингдек, эндопротезлаш соҳаси ҳам тараққий этади. Тизза ва тос-сон бўғимларини алмаштириш ўрнига, шифокорлар остеоартрити бўлган беморларга илик ҳужайраларни қўллашни кўпайтиришади.
Хирургик аралашувни ҳатто 20 йилдан сўнг ҳам буткул тўхтатиб бўлмаслиги мумкин. Аммо, тадқиқот институтлари ва врачлар зарур деб ҳисоблаган операциялар самарадорлиги ортиб, инвазивлиги , яъни дарднинг организмда тарқалиши камайиб бориши мумкин.
Бу борада жарроҳларга роботлар кўмаги кучайтирилади. Биринчи ўринда, уларни гинекологик амалиётларда ишлатишади, шунингдек, тўғри ичак ва кўкрак қафасида қилинадиган жарроҳликда ҳам роботларга мурожаат этадиган бўлишади. Яна роботлар кўз жарроҳлигида ҳам яхши ёрдам беришлари мумкин.
манба
Uzbek