Юқоридаги суратдаги китоб ҳанафий олимларининг таржимаи ҳоллари ва илмий мерослари ҳақида маълумот берувчи, роппа-роса 23 жилддан иборат “ал-Будур ал-музийя фи тарожим ал-ҳанафийя” (“Ҳанафий олимларининг таржимаи ҳоллари ҳақида зиё сочувчи тўлин Ойлар”) номли асардир.
Уни Бангладешлик олим Муҳаммад Ҳифзурраҳмон ал-Кумиллаий ҳафизаҳуллоҳ тартиб берган бўлиб, ўзлари Девбанд уламоси Абдуррашид ан-Нуъмоний раҳимаҳуллоҳнинг шогирди ҳисобланади.
Унда 6 271 таржимаи ҳол мавжуд, жами 9 072 бетдан иборат. Китоб 2018 йили Мисрда “Дор ас-Солиҳ” нашриётида чоп қилинган.
Мазкур китоб ҳанафий олимлари тўғрисида маълумот берувчи ҳозирча энг йирик ҳажмли манба ҳисобланади. Тўрт мазҳаб олимлари – шофеъийлар, моликийлар ва ҳанбалийлар тўғрисида маълумот берувчи китоблар ҳам талайгина.
Ушбу хилдаги асарлар: “Мазҳаб тутиш шарт эмас, мен тўрт мазҳабнинг бирортасига тақлид қилмайман, ўзим оят-ҳадисдан ижтиҳод қилавераман, мазҳабларга тақлид қилиш ҳаром ва бидъат”, дегувчиларга, шунингдек, Имоми Аъзам Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳини ёмонловчи бемазҳабларга танбеҳ ҳисобланади.
Мазҳаблар шакллангандан кейинги, мужтаҳидлар замонидан сўнг ислом тарихидаги олим-уламоларнинг ҳар бири бирорта мазҳабни маҳкам ушлаган бўлиб чиқади. Имоми Аъзам Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳига эргашиб, тақлид қилишлари эса у зотнинг барҳақ мужтаҳид эканлигини исботлайди.
Мазкур 23 жилдлик китобдаги ҳанафий олимлари тўғри йўлдадирлар, уларнинг миллионлаб асарлари эса мусулмонлар учун йўлбошчи бўлиб келмоқда.
Уларнинг аксарияти бизнинг ватандош, юртдош ота-боболаримиз экани эса инсонга фахр туйғусини беради. Бугунги авлод ҳам бемазҳаблардек эмас, балки ушбу олим-у уламолардек мазҳаб пешволари ва ҳанафий мазҳабига амал қилувчи мусулмонлари бўлмоқлари керак.
Аҳли илмларимизга эса мазкур китобдан қўлга киритишларини тавсия қиламан.
Ҳамидуллоҳ Беруний
Uzbek