Хитойнинг коронавирус инфекцияси тарқаган Ухан шаҳрида таълим олаётган ўзбекистонлик талабаларнинг Би-би-си Ўзбек хизматига айтишларича, ҳозир университет ётоқхонасида жон сақлаяптилар.
Талабаларнинг сўзларига кўра, Ухан шаҳрида жамоат транспорти қатнови тўхтатилган, карантин жорий этилган, кўчаларда одамлар кўринмайди.
Ривожиддин исмли талаба университет атрофидаги озиқ-овқат ва кундалик эҳтиёж моллари сотиладиган дўконлар ёпилганини ҳақида сўзлайди.
«Битта супермаркет очиқ. У ҳам бўлса, ўқишимиздан олти километр узоқда жойлашган».
«Метро, автобуслар юрмаяпти. У супермаркетга бориш учун вирус тарқалган кўчада икки-уч соат такси кутиш керак», давом этади у.
Би-би-си билан суҳбатда талабалар ўзларининг университет ётоқхонасида жон сақлаётганликлари, аммо ётоқхонадан чиқиш ҳам бутунлай тақиқлаб қўйилганини маълум қиладилар.
«Карантин, деб ётоқхонамизни ҳам ёпиб қўйишди. Энди захирадаги озиқ-овқатимиз тугаса, нима қилишимизни билмай турибмиз», дейди уларнинг бири.
Қамалдаги шаҳар
Янги вирус тарқалганидан Жаҳон Соғлиқ Ташкилоти 31 декабрь куни хабар топган.
Аммо Хитой ҳукумати фақат 20 январга келиб, вирус одамдан одамга ўтиши мумкинлигини тасдиқлаган.
Ухан йирик мегаполис саналади. БМТ маълумотларига кўра, катталиги бўйича дунёдаги 42 — ўринда туради.
27 январь ҳолатига кўра, Хитойда 3,000 нафарга яқин инсон коронавирус юқтириб олгани, касаллик туфайли вафот этганлар сони 81 нафарга етгани маълум бўлган.
Касаллик ўчоғига айланган Ухан шаҳри ўраб олинган ва Хитой расмийларининг хабар қилишича, сўнгги тўрт кун ичида ҳеч шаҳардан чиқарилмаган.
Хитойнинг бошқа шаҳарларига эса кириш-чиқиш қаттиқ назорат остига олинган.
Ўзбекистонлик талабалар 23 январь куни учоқдан шаҳарга дори сепилганини айтадилар.
«Ўша куни кеч соат бешдан тўққизгача самолётдан нимадир сепиб, кўчаларни дезинфекция қилишди. Шундан кейин шаҳарда бошқа ҳаракат кўрмадик», билдиради Ривожиддин.
«Касаллик юқишини кутиб яшаяпмиз»
Талабалар Ухан шаҳри бўйича 70 нафарга яқин ўзбекистонликлар қолиб кетганини эшитганликларини айтадилар.
«Уларнинг ҳаммаси талаба эмас. Эшитишимизча, бир ўзбекистонлик аёл иккита боласи билан қолиб кетган, лекин ўзбекларнинг кўпи талабалар», дейди улар.
Талабалар, ҳозирча, бирор ўзбекистонликда касаллик аломати кузатилмаганини маълум қилади.
Бироқ улар ўзлари яшаётган ётоқхонадаги айрим ўзбекистонлик талабалар қаттиқ қўрқувга тушиб қолгани ҳақида гапиради.
«Баъзи болалар жуда хавотирга тушиб қолган. Уларни тинчлантиришга ҳаракат қиляпмиз, лекин ўзини тутишидан биз ҳам қўрқиб қоляпмиз», сўзлайди улар.
Талабалар Ухан шаҳридан чиқиб кетишда ёрдам сўраб, Ўзбекистоннинг Хитойдаги элчихонасига мурожаат қилганликларини билдирадилар.
Уларнинг маълум қилишича, элчихона вакиллари ўзбекистонликларни Ухандан олиб чиқиш чора-тадбирлари кўрилаётганини билдирган.
Аммо талабалар кун ўтган сайин касаллик юқтириб олиш борасидаги хавотирлари ортиб бораётганини айтади.
«Майли, биз кутамиз, лекин кутсак, касаллик бизгача етиб келишини кутиб тургандек бўляпмиз», сўзлайди уларнинг бири Би-би-си билан суҳбатда.
Талабалар Ўзбекистонда қолган ота-оналарининг хавотири ўзлариникидан ҳам кучли экани тўғрисида гапиради.
Би-би-си билан боғланган Ухан шаҳридаги талабалардан бирининг онаси ҳам айни ташвишларни билдирди.
«Болам ётоқхонадан ташқарига чиқолмаётган экан. Айтишича, озиқ-овқат сотиб оладиган дўкон ҳам атрофда битта, у ҳам бўлса, узоқда экан. Қачон болаларимизни қайтариб олиб келишар экан, деб кўзимиз тўрт бўлиб турибди», дея синиқ овозда сўзлайди бу аёл.
«Ягона истагимиз – бизнинг касаллик тарқалган шаҳардан чиқишимизга ёрдам беришсин. Ҳеч бўлмаганда, карантинда бўлмаган Хитойнинг бошқа шаҳрига чиқиб олсак бўлди. Ўзбекистон элчихонасидан шу борада ёрдам сўраймиз», илтимос қилади Уханда қолаётган ўзбекистонлик талабалар.
«Ҳаммаси Хитойнинг иродасига боғлиқ»
Би-би-си Ухан шаҳрида қолаётган ўзбекистонликларни ортга қайтариш юзасидан қандай ишлар қилинаётганини сўраб, Ўзбекистон Ташқи ишлар вазирлигига мурожаат қилди.
Вазирлик расмийси, айни вақтда, бу борада барча зарурий чора-тадбирлар кўрилаётгани, лекин Хитой ҳукумати Ухан шаҳридан ҳеч ким, айниқса, хорижликларни олиб чиқишга рухсат бермаётганини билдирди.
«Энди ҳаммаси Хитойнинг иродасига боғлиқ. Хабарларни кўраётган бўлсангиз, ҳатто, Америка ҳам у ердан ўз фуқароларини олиб чиқа олмаяпти», маълум қилади вазирлик ходими.
Бундан аввалроқ, маҳаллий матбуот Ўзбекистон Ташқи ишлар вазири Абдулазиз Комилов Ухан шаҳридаги 30 дан ортиқ ўзбекистонлик талабаларни ватанларига қайтариш юзасидан чора-тадбирларни кўрилаётганини маълум қилгани тўғрисида хабар тарқатган эди.
«Ҳозир улар билан бирга ишлаяпмиз. Қайтамиз, дейишса, қолинглар дея олмаймизку, тўғрими? Албатта, уларни олиб келамиз», дея Комиловнинг Халқаро пресс-клуб сессиясида айтган сўзларидан иқтибос келтирган эди Кун.уз нашри.
Бироқ Комилов талабаларни Ухандан олиб чиқиш ишлари қачон бошланиши борасида аниқ санани тилга олмаган.
Ташқи ишлар вазирлигининг расмий сайтида 27 январь куни пайдо бўлган билдиришномада шундай дейилади:
«2020 йил 26 январь куни Хитой ҳуқуқни муҳофаза қилиш органлари Ухан шаҳри ва унга яқин жойлашган Хубей провинциясининг бошқа шаҳарларида истиқомат қилувчиларнинг карантин ҳудудидан чиқиб кетишларига йўл қўймаслик бўйича чораларни кучайтирган. Расмий идоралар вирусни юқтирганлар, айниқса у ерда бўлиб турган хорижий фуқаролар профилактикасига катта эътибор қаратмоқда… Ҳозирда Хитой томони Ухан шаҳридан чет эл, жумладан Ўзбекистон фуқароларини эвакуация қилишга қўйилган тақиқни бекор қилгани йўқ».
Бир вақтнинг ўзида ижтимоий тармоқлар орқали Ўзбекистон ҳудудида ҳам коронавирус инфекцияси тарқалгани тўғрисидаги тасдиқланмаган хабарлар тарқалган.
Ушбу хабарларда Жиззах вилоятида ушбу касаллик аломатлари билан одамлар шифохоналарга ётқизилгани иддао қилинади.
27 январь куни Ўзбекистон Соғлиқни сақлаш вазирлиги бундай хабарларнинг «мутлақо асоссиз» экани билдирилган баёнот эълон қилган.
«Хитойдаги вазиятни инобатга олган ҳолда жорий йил январь ойидан бошлаб, республика чегара божхоналаридан ўтган фуқаролар санитария назорат пунктлари орқали тиббий назорат кучайтирилган ҳолда ўтказилмоқда. [Жиззах – таҳр.] Вилоят даволаш профилактика муассасаларида фаолият кўрсатаётган шифокорларнинг коронавирус, грипп ва ўткир респиратор касалликлар бўйича хушёрлиги оширилган. Грипп ва ўткир респиратор вирусли касалликларга чалинган беморларнинг Хитой ҳудудида бўлганлиги тўғрисида суриштирувлар амалга оширилиб, уларда касалликлар аниқланганда тезкор равишда ётқизиш учун вилоят юқумли касалликлар шифохонасида махсус ўринлар ташкил этилган. Айни пайтда ушбу касалликка гумон қилинган беморлар аниқланмаган», дейилади баёнотда.
Коронавирус нима ўзи?
Ҳозиргача фанга номаълум бўлган коронавирус шамоллаш ва йўтал симптомларини ўз ичига олган ўткир нафас йўли инфекциясини келтириб чиқаради.
Вирусдан муолажа усули ёки эмлаш воситаси ҳозирча мавжуд эмас.
Қурбонларнинг кўпчилиги аввалдан соғлиқ муаммоларига эга катта ёшдагилар бўлган.
Би-би-сининг Саломатлик ва фан мухбири Жеймс Галлаҳернинг ёзишича, Хитойда тарқаган коронавирус ўз-ўзидан куйиб, йўқ бўлиб кетадиган вирус эмас.
Хитой ҳукумати томонидан қабул қилинган шаҳарларни ёпиш қарорини ичига олган чоралар вируснинг фақат тарқалиб кетишини тўхтатиши мумкин.
Олимлар касалликка чалинган бир одам, ўртача 1.4 дан 2.5 кишигача вирусни юқтириши мумкинлигини аниқлашган.
Бу вируснинг тарқалишида асосий кўрсатгич ҳисобланади.
1.0 дан баланд бўлган ҳар қандай кўрсатгич вируснинг кучлилигини англатади.
Uzbek