Ҳафтанинг бошида Россия амалдорларининг изоляция ҳақидаги баёнотлари бирданига момақалдироққа учради. Шундай қилиб, Россия ташқи ишлар вазири Сергей Лавров Хитой оммавий ахборот воситаларига берган интервьюсида «технологик мустақиллигини мустаҳкамлаш, миллий валюталарда ва долларга альтернатив бўлган дунё валюталарида ҳисоб-китобларга ўтиш орқали» тўлов тизимлари » санкциялар хавфини камайтириш мавзусини яна кўтарди.
Ўша куни Россия президентининг матбуот котиби Дмитрий Песков Кремл Россияни SWIFT халқаро тўловлар тизимидан узиш таҳдидини қандай баҳолайди, деган саволга жавоб берар экан, «вазият бизни огоҳлантиришга мажбур қилади», деди.
Россия Молия вазирлиги ҳам аниқ Ғарб билан қарама-қаршиликка тайёрланмоқда. «Известия» нашрининг ёзишича, Бюджет кодексига киритилган ўзгартишларга изоҳ хатида бўлим «АҚШ ва Ғарбий Европада Россия активларини ҳибсга олиш ва блокировка қилиш хавфининг кескин ошиши» тўғрисида огоҳлантиради.
Ва ниҳоят, РФ Саноат ва савдо вазирлиги импорт ўрнини босиш сиёсатини тарғиб қилувчи баёнот берди. «Импорт учун тўлашга сарфланган маблағ мамлакат ичида қолади ва ишчиларнинг иш ҳақига ва янги технологиялар ва соҳаларни ривожлантиришга сарфланади», дейилади унинг ҳужжатида.
Буларнинг барчаси кўпчиликка шуни кўрсатадики, Россия ҳукумати ўз иқтисодиётини Совет Иттифоқи қулаганидан бери энг кенг изоляцияга тайёрламоқда.
Росбалт кузатувчиси Стратегик таҳлил институти раҳбари Игор Николаeв билан бундай чоралар нимага олиб келиши мумкинлиги ҳақида суҳбатлашди.
– Россиянинг ҳозирги бозор иқтисодиёти шароитида ҳақиқатан ҳам доллар ва евродан фойдаланишни тўхтатиб, юанга, тенгга ва бошқаларга ўтиши мумкинми?
– Хўш, агар биз Хитой билан савдо қилиш учун барча иқтисодий алоқаларни камайтирсак, ҳа, биз юанга ўтишимиз мумкин. Аммо бошқа дунё ҳам бор, масалан, Европа, АҚШ. Демак, бу ерда юань етарли эмас. АҚШ ва бошқа кўплаб мамлакатлар доллар, Европада эса евро муомалада. Агар биз савдо айланмасимизни уч-тўрт марта қисқартиришга тайёр бўлсак, унда бу мумкин. Бироқ, амалда, менинг фикримча, бу ақл бовар қилмайдиган нарса. Тўлов воситаларига келсак, биз биламизки, биз Мир тизимини 2015 йилдан бери ривожлантирмоқдамиз. Аммо, Visa ва MasterCard халқаро тўлов тизимлари билан таққослаганда, бу жуда кичик бўлиб қолмоқда. Мамлакат ичида ва ҳаттоки бошқа бир қанча штатларда, биринчи навбатда МДҲ маконида ёки баъзи операциялар учун, масалан, Туркияда биз «Тинчлик» картаси орқали ўтамиз. Аммо, албатта, Мирни икки юзта мамлакатни қамраб оладиган Visa ёки MasterCard билан таққослаш мумкин эмас.
– Улар ҳақиқатан ҳам Россияни Visa ва MasterCard узишни хоҳлайдиларми?
– Ҳа, масаланинг моҳияти шундаки, бизни улардан ҳеч ким узиб қўймайди. Нима учун ўша Visa даромадини йўқотади? Шундай қилиб, бу эрда муаммолар менинг фикримча, жуда кўп. Россия ҳукуматининг қарзини санкциялаш бошқа нарса – ҳа, ҳақиқатан ҳам бундай хавф мавжуд, бошқа нарса -Visa ва MasterCard. Ҳеч ким бундай чораларни айтмади, бизга таҳдид қилинмайди. Ҳеч қандай халқаро тизим бизни узиб қўймас экан, унгача бизни узиб қўймайди.
– Бу умуман мумкинми?
– Биласизми, ҳеч нарсани юз фоиз чиқариб бўлмайди. Энди ишонч билан айтишимиз мумкинки, у эрга йўл олдик. Келишимиз ёки келмаслигимиз ҳозирча катта савол. Аммо тенденция аниқ – биз бу йўналишда ҳаракат қиламиз.
– SWIFTни ўчириб қўйсак бўладими?
– Хавф бор, лекин менимча, бундай чора кўриш мумкин эмас. Уни ишлатиш тажрибаси мавжуд. Бир пайтлар SWIFT Эрон учун ўчириб қўйилган эди. Нима бўпти? Буни қилганлар ўз мақсадларига эришдиларми? Сиз усиз ишлашингиз мумкин экан.
– Ва шунга қарамай, агар биз доллар ва евродан воз кечаётганимизни, рубл ва юанга ўтаётганимизни, русларга таниш бўлган Visa ава MasterCard тўлов тизимларидан воз кечаётганимизни тасаввур қилсак, бу ҳолда нима бўлади?
– Хўш, биринчи навбатда, ҳатто Совет иқтисодиёти ҳам бундай ёпилмаган эди. Иккинчидан, такрор айтаман, шунда бизнинг ташқи савдо шунчаки қулайди. Яъни, биз ўзимизга жиддий зарар етказамиз.
– Ҳа, тасаввур қилиш қийин, масалан, европаликлар тўсатдан бизнинг нефт ва газимиз учун тўлаш учун юань ва рубл сотиб олишни бошлайдилар …
– Бу аниқ! (кулади).
– Саноат ва савдо вазирлигининг импорт тўловларида тежалган маблағ ʼички ривожланишга кетади деган баёнотига қандай изоҳ берасиз?
– Хўш, бу яхши, албатта, лекин юқори технологик импортни нима билан алмаштирмоқчимиз? Сўнгги йилларда биз аниқ бир алоқага эга бўлдик – агар иқтисодий ўсиш бошланадиган бўлса, демак, у бошқа нарсалар қатори «инвестиция» деб аталадиган импортга асосланган – юқори сифатли технологик ускуналар, худди шунга ўхшаш маҳаллийларга қараганда анча самарали. Ахир биз асосан хом ашёни экспорт қиламиз ва юқори технологик ускуналарни импорт қиламиз. Биз ўзимизга шундай савол беришимиз керак: биз уни бир хил рус товарлари билан алмаштиришимиз мумкинми? Агар йўқ бўлса, нега бизга бундай импорт ўрнини босиш керак?
Александр Желенин суҳбатлашди.
Uzbek