Қозоғистондаги миллатлараро низоларнинг илдизи ва уларни йўқ қилиш йўллари

0
1111
Фото:inozpress.kg

«Қозоқлаштириш» лойиҳаси Қозоғистон ҳукумати томонидан Совет Иттифоқи даврида бузилган титулли этник гуруҳнинг қадриятлари ва ўзига хослигини тиклаш мақсадида олиб борилаётган асосий сиёсатга айланди.

Қозоқлаштириш жараёни 60 йилларда Совет ҳукумати даврида бошланган қозоқ тили, маданияти ва ўзига хослигининг йўқ бўлиб кетишига жавоб сифатида амалга оширилди.

Ислоҳотлар маҳаллий этник гуруҳнинг ҳаётнинг барча соҳаларидаги ролини сезиларли даражада оширишга қаратилган бўлиб, бу кейинги йилларда салбий реакцияга сабаб бўлди ва этник озчиликларнинг чиқиб кетишини кўпайтирди.  1990-1997 йилларда Қозоғистонни 1,2 миллионга яқин этник руслари тарк этишди, бу аҳолининг деярли 14 фоизини ташкил этади.

Натижада мустақиллик Қозоғистоннинг миллатчиликни сиёсий ва мафкуравий восита сифатида ишлатиб, этник омилларни ҳисобга олган ҳолда олиб борган янги сиёсати юзага келди.  Баъзи муаллифлар буни янги мустақил ҳукумат томонидан бошланган кампаниялар орқали кўриш мумкин, масалан, тарихий истиқболларни ўзгартириб, Россия ҳукмронлиги ҳақидаги тарихий хотираларни ўчиришга қаратилган ҳар хил уринишлар, бу ерда руслар қозоқларнинг дўстлари эмас, аксинча босқинчи сифатида кўрина бошладилар.

Шунингдек, кўплаб олимлар тил сиёсатига алоҳида эътибор беришади, бу ҳам қозоқлаштириш жараёнининг намоёнидир.

Ва ниҳоят, миграция сиёсати – бу титул миллатининг ролини оширишга қаратилган яна бир муҳим омил.  Ҳукумат қозоқларнинг умумий сонини кўпайтириш учун маълум миграция жараёнларидан фойдаланган, бу эса мамлакат ташқарисида яшовчи қозоқларни ўз ватанига қайтишга ундаган.  Ушбу сиёсат натижасида қозоқ аҳолиси озчиликдан кўпчиликка айланди.

Шу билан бирга, Назарбоевнинг давлат қурилиши соҳасидаги сиёсати мувозанатли бўлишга интилди.  У ҳар доим Қозоғистонда миллатлараро тинчлик муҳимлигини таъкидлаб келган.  Қонунчилик, шу жумладан Конституция, барча одамлар ўртасида тенгликни таъминлашга қаратилган.

1993 йилда қабул қилинган Конституцияда Қозоғистон Республикаси «қозоқ халқининг иродаси» ифодасидир.  Кейинчалик 1995 йилда Конституцияга бир нечта жиддий ўзгартиришлар киритилди: масалан, «қозоқ халқининг иродаси» ибораси «Қозоғистон фуқароларининг иродаси» иборасига ўзгартирилди.  Ушбу кичик ўзгариш Қозоғистон энди миллатидан қатъи назар барча миллатларга мўлжалланганлигини кўрсатди.

Манба

Матнда хатоликни кўрсангиз, уни белгилаб Ctrl+Enter ни босинг.

Фикр матни

Илтимос, изоҳингизни киритинг!
Илтимос, исмингизни бу ерга киритинг