Исроил-Фаластин вазиятининг кескинлашуви жуда аниқ сиёсий келиб чиқишга эга, бунинг мавжуд эмаслигини сезмаслик ёки кўрсатмаслик аҳмоқликдир.
Менинг фикримча, Ғазо ва Исроил ўртасидаги кескинлашув икки томонга – Ғазодаги исломчиларга ва Бенямин Нетаняху ҳукуматига фойдалидир.
Хамас ва Исломий Жиҳод Исроилга ракета отиб, ўзларининг ватанларини ҳимоя қилиш учун «ўнг қанот Фаластин иши» учун деярли барча фаластинлик фракциялардан иборат бўлган жангари берсеркларнинг даҳшатли ва қаттиқ имижини яратмоқдалар.
Исроилнинг ҳар қандай ҳаво ҳужуми билан, айниқса, турар-жой бинолари ёки фуқаролик инфратузилмасига қарши ҳужумлари, Хамас автономияда эҳтимолий парламент сайловлари арафасида ўзи учун сиёсий балл тўплайди, ўзини тажовуз қурбонига айлантиради ва Ғарбдаги либерал жамоатчилик кайфиятида ўйнайди.
Ҳавас авж олгани сабабли, ФАТХ ва бошқа гуруҳлардан мўътадил сиёсий рақибларини деворга уриб, уларнинг рейтингларини йўқ қилиб, ўз байроғини кўтариб, ўз ҳаракатларини бутун Фаластин аҳолиси ҳуқуқлари учун фидокорона кураш сифатида намойиш этмоқда.
Исроил томондан қуролли аловланишнинг асосий фойда олувчиси Бош вазир Нетаняху эди. Чунки у Нетаняхунинг партиясини ўз ичига олмаган Яир Лапиднинг мухолифат коалицион ҳукумати тузилишини тўхтатди.
«Темир гумбаз» тизими томонидан самарали фойдаланиладиган ХАМАС ракеталари Нетаняхуга «қамал қилинган қалъа» риторикасига қайтишга имкон беради ва ўзини уруш даврининг рақобатсиз ва энг яхши бош вазири сифатида намойиш этади.
Ўқ отиш қанча узоқ давом этса, бош вазирнинг ўз рейтингини кўтариш эҳтимоли шунчалик юқори бўлади ва у ерда тез орада ёки ҳукумат тузиш ваколати унга қайтарилади, ёки бешинчи навбатдаги сайловлар кузга тайинланади. Бунга эса Нетаняху яна қаттиқ, муросасиз ва ҳал қилувчи риторика билан боради. Агар унга бешинчи марта омад кулиб боқса ва у барибир ўзининг супер вазифасини – ҳар қандай нархда ҳокимиятда қолишни ҳал қилса, эскалация ҳар доимгидек Миср ва Қатар орқали ўчирилади.
Мен Нетаняху ва Хамас фитна уюштириб, бутун тартибсизликни бошлаган деб даъво қилмайман. Аммо улар бундан ўзларининг сиёсий мақсадлари учун аниқ фойдаланмоқдалар ва радикаллар бу қарама-қаршиликни ҳар икки томондан кучайтирмоқда.
Зўравонликнинг навбатдаги нохуш томони – бу Исроилнинг ўзида ҳамжамиятлараро араб-яҳудий тўқнашувининг бошланишидир. Бу жиддий ҳолат, чунки бу одамлар ҳали ҳам яқин атрофда яшайдилар. Бу ушбу зиддият билан вазият қанчалик бепарво қилинганлигини кўрсатади.
Бу кўп йиллар давомида ҳал қилинмаган эди, энди эса ҳаддан ташқари қизиб кетган ва кескин вазият фонида шаклланаяпти. Шунингдек, Исроил ва Фаластин жамиятининг радикаллашувининг юқори фоизини ҳисобга олган ҳолда ҳал қилинмайди. Бу болат ҳаттоки муросага келтириш конвулсияларни ва юксалишни келтириб чиқаради, сиёсий раҳбарларни мўътадил риторика васвасасига берилмасликка ундайди.
Шунингдек, ташқи сиёсий таъсир вакууми жуда сезилади, халқаро ҳамжамият ҳеч нарса қилишни хоҳламайди. Шунинг учун турли хил мамлакатлар ушбу қабариқни тўлдиришга уринмоқдалар. Бу давлатлар Туркия, Россия, Хитой, Саудия Арабистони, Қатар, Миср, Франция , Британиядир. Ҳозирча ҳеч ким бунга эриша олмади, аммо ташвиш билдиришлари ишончли ҳолатда.
Муаллиф: Элижаҳ Куса
Uzbek