Сўнгги пайтларда Ўзбекистонда жадал қурилиш жараёни кузатилмоқда. Янги биноларни қуриш эски уйларни бузиш билан боғлиқ. Бу соҳада кўплаб муаммолар тўпланиб қолган бўлиб, улар бузилган уй-жойлар учун компенсация сифатида тўланадиган маблағларнинг камлиги, қонунчилик базасининг номукаммаллиги, кўплаб судлар ва уй-жойларни бузиш жараёни билан боғлиқ барчага маълум бўлган бошқа муаммолар билан боғлиқ.
Ижтимоий тармоқлар, оммавий ахборот воситалари бузилиш қурбонлари ҳақида турли хабарларга тўла. Бу муаммо ортидан бегуноҳ инсонлар тақдири турганидан одам чарчагандек туюлади.
Бироқ, бизнинг тарихимиз ўзига хос ва бошқалардан фарқли ўлароқ, унда судлар йўқ ва ҳокимият бошқа ишлардан фарқли ўлароқ, уйлари вайрон бўла бошлаган фуқароларни ҳимоя қилди. Журналист текшируви давомида маълум бўлишича, қурувчи аслида бундай эмас эди, лекин уйни ёлғон йўли билан тортиб олишга уриниш бўлган, бироқ жамоатчилик бундай ҳаракатларни ўз вақтида тўхтатишга муваффақ бўлган.
Қурувчи билан кураш
Тошкент шаҳри Шайхонтоҳур тумани, Олим Хўжаев номидаги маҳалланинг Нуравшон кўчасидаги 18-уйда икки оила истиқомат қилади: Бирюковлар оиласи – Антонина Семёновна Бирюкова, унинг ўғли Виталий Бирюков ва қизи Анна Бирюкова. Шунингдек, Раҳмонов-Маҳмудовлар оиласи: 1979-йилда туғилган Раҳмонова Саодат ва 1977-йилда туғилган Маҳмудов Учқун ва уларнинг тўрт нафар фарзанди. Уйнинг бошқа барча аҳолисидан ўзини қурувчи деб атаган киши квартираларни сотиб олди.
Муаммо 2019 йилда, маълум бир компания уйнинг бир қисмини сотиб олганида бошланди, у уйни бузиш ва унинг ўрнига тижорат уйларини қуришга қарор қилди. Уйни вайрон қилиш қолган эгаларининг розилигисиз бошланган.
Қурувчи аҳолига шундай кичик компенсация таклиф қилдики, бу ҳатто давлат экспертизаси баҳосига ҳам жавоб бермади.
Жамоатчилик, маҳалла, блогерлар ва журналистлар, фуқаролик жамияти фаоллари уй аҳолисини ҳимоя қилиш учун чиқишди, қурувчи эса “чекиниб кетди”. Бироқ, уй хароба ҳолатда эди ва қишга тайёргарлик кўриш керак эди. Кичкина болали оила ва нафақахўрлар учун уйни қишга тайёрлаш имконсиз эди.
Шайхонтоҳур тумани ҳокимлиги томонидан кўрсатилган ёрдам уйни қишга қисман тайёрлашга кўмаклашди.
Бироқ, одамлар судсиз ҳимоя қилишга муваффақ бўлган бузилган уйда яшашни давом эттирмоқдалар, бу эса бу ишни ноёб қилади. Одатда, уйларни бузиш чексиз суд жараёнлари билан бирга келади. Бу ҳолатда фуқаролик жамиятининг уй аҳолисини ҳимоя қилиш ташаббуслари муваффақиятли бўлди ва ҳатто ҳокимлик ёрдам берди.
Бирюков Виталий: Мен, Бирюков Виталий, Шайхонтоҳур тумани, Есенин кўчаси, 18-уйда яшайман. Қурувчи ушбу бинода бир нечта квартираларни сотиб олган ва гўёки «таъмирлаш» ни бошлаган. Тез орада маълум бўлдики, бу таъмирлаш эмас, балки уйни бузиш экан. Қурувчи хонадонларимизни сотишдан бош тортганимиз учун уйни бузишни бошлаганини айтди. Бизга уйимиз ёқади. Қурувчи қандайдир «фармон» орқасида яшириниб, бизга босим ўтказишга ҳаракат қилди. Маълум бўлишича, бизнинг уйимизни бузиш режалари йўқ экан. Биз босим остида эдик. Аммо биз унга бардош бердик. Биз бузилган уйда ғайритабиий совуқни бошдан кечиришимиз жуда қийин бўлди. Уйимиз таъмирланиб, янги уй эгалари биз билан тинч ва дўстликда яшашини истаймиз.
Бирюкова Антонина: Мен, Бирюкова Антонина, улар вайрон қилмоқчи бўлган бу уйда яшайман. Бизни фирибгарлик йўли билан бу ердан ҳайдаб чиқармоқчи бўлдилар. Компенсация сифатида бизга икки хонали квартира таклиф қилишди. Ваҳоланки, бу ерда тўрт хонали квартирамиз бор ва бу ерда яшаш биз учун қулай. Вайрона уйда яшашга мажбурмиз. Айниқса, қишда яшаш қийин кечди. Уй шамолларга очиқ ва жуда совуқ эди. Уйни таъмирлаш ишлари қачон бошланишини билмоқчиман.
Раҳмонова Саодат: Мен, Раҳмонова Саодат, Нурафшон кўчаси 18-сонда яшайман. “Курилиш Монтаж Компрессор” компанияси ушбу бинодаги бир нечта квартираларни сотиб олиб, уларни вайрон қила бошлади. Вайронагарчилик алоқа симларига, совуқ сув, иситиш қувурлари ва бошқаларга таъсир кўрсатди. Буларнинг барчаси бизларга ноқулайликлар яратди. Бу қишда уйнинг хароб бўлгани учун қийин аҳволга тушиб қолдик. Шу муаммони ҳал қилиб, уйни тартибга келтиришингизни сўраймиз.
Вазият юзасидан фикр билдириш учун Шайхонтоҳур тумани ҳокимлигига мурожаат қилиб, қуйидаги маълумотларни олдик:
Хокимиат Шайхантохурского района
Шайхонтоҳур тумани, Нурафшон кўчаси, “Олим Хўжаев” маҳалласида “QURILISH MONTAJ KOMPRESSOR” МЧЖ томонидан олиб борилаётган қурилиш бўйича
МАЪЛУМОТ
Шайхонтоҳур тумани, Нурафшон кўчаси, “Олим Хўжаев” маҳалла ҳудудида жойлашган 1,70 га ер майдонида “QURILISH MONTAJ KOMPRESSOR” МЧЖ томонидан замонавий кўп қаватли турар-жойлар қуриш учун захиралаш тўғрисидаги Тошкент шаҳар ҳокимининг 2018 йил 29 ноябрдаги 1679-сон қарори қабул қилинган.
1,7 га ер майдонида 23 та якка тартибдаги турар жой ва 3 та 2-қаватли уйда 42 та хонадон жойлашган.
Инвестор томонидан мазкур ер участкасида жойлашган (36-уйдаги 18 та хонадон, 38-уйда 1 та хонадон, 30-уйдаги 2 та хонадон, 18 уйда 4 та хонадон ҳамда Мужрим Обид 1-тор кўчасидаги 45-Б-уйлар) 26 та хонадонлар сотиб олинган.
Ижтимоий тармоқларда кўрсатилган Чилонзор Оқтепа кўчаси 18/4 ва 18/6-хонадонларда яшовчи фуқаролар мурожаатлари ўрганилиб, инвесторлар томонидан сотиб олинган ёндош бўлган 18/1,18/2,18/3,18/5-уйлардаги қисман бузиш ишлари ўз вақтида тўхтатилган.
Инвесторлар томонидан захирага олинган ҳудуддаги барча хонадонлар билан сотиб олиш шартномалари тузилмаганлиги сабабли (инвестор тарафнинг таклифлари мулкдорларга маъқул келмаганлиги) Тошкент шаҳар ҳокимининг ер ажратиш тўғрисида қарори қабул қилинмаган.
Хулоса
Янги уйлар қуриш учун ер участкалари энди Тошкент шаҳрининг Бош режаси тасдиқланганидан кейин ажратилади.
Нурафшон кўчасидаги 18-уй авария ҳолатида эмас, юк кўтарувчи деворлари бузилмаган, шу боис уй бузилиши керак эмас.
Бироқ, у вайрона ҳолатда ҳам қола олмайди. Уй аҳолиси мутасаддилардан уйни таъмирлашни сўрамоқда. Расмийлар бир нечта квартираларни вайрон қилган МЧЖ эгаларига мурожаат қилишади, аммо у ўзи ноқонуний вайрон қилган уйни таъмирлашга шошилмаяпти.
Бундай ҳолатда давлат шундай вазиятга тушиб қолган фуқароларга ёрдам беришнинг ҳуқуқий механизмини ишлаб чиқиши шарт.
Фуқаролар ёрдам сўраб мутасадди ташкилотларга мурожаат қилмоқда, ёрдам бўлади деган умиддамиз. Фуқаролик жамияти аллақачон ўз ишини қилди, уйни ноқонуний бузишни тўхтатди, энди давлат органларининг навбати – уйни қайта тиклаш керак ва ҳамма буни кутмоқда.
РИНАТ Сагитов
Uzbek