Россия Фанлар академиясининг (РАС) Бош илмий котиби Николай Долгушкин Академиянинг Умумий йиғилишида қуйидаги маълумотларни айтди: «Россияни тарк этган олимлар ва юқори малакали мутахассислар сони 2012 йилдан бери беш баравар ошди. Россия олимлар сони кетма-кет бир неча ўн йиллар давомида камайиб бораётган ягона ривожланган мамлакат.» Долгушкин маълумотларига кўра, ушбу кўрсаткич бўйича Россия Федерацияси дунёда биринчи ўринни эгаллаган. 1990 йилдан буён тадқиқотчилар сони 992 мингдан 348 минггача, яъни 65 фоизга камайди. «Биз уч ўн йилликда учдан икки қисмини йўқотдик», – дея изоҳ берди академияни бош котиби.
Замонавий Россия Федерацияси учун «мияни йўқотиш» деб аталадиган бу ҳодиса узоқ вақтдан бери янгилик эмас.Ақлли одамлар мамлакатдан қочиб кетишади.Шундай қилиб, 24 минг респондент иштирок этган Бостон консалтинг гуруҳининг сўрови шуни кўрсатдики, рус олимларининг 50 фоизи чет элда ишлашни хоҳлайди. 49 фоиз муҳандислик ишчилари ва 46 фоиз шифокорлар уларга қўшилишга тайёр. Потенциал экспататларнинг деярли учдан икки қисми (65 фоиз) рақамли истеъдод эгалари: сунъий интеллект бўйича мутахассислар, скрум усталари, фойдаланувчи интерфейси дизайнерлари ва бошқалар. Уларнинг 57 фоизи 30 ёшгача бўлган ёшлардир. Талабалар яъни 21 ёшгача орасида уларнинг улуши ундан ҳам юқори ва 59 фоизга етади. Кетиш учун одамлар иш ҳақининг ошиши, иш тажрибаси ортиши, юқори турмуш даражаси ва мартаба имкониятларининг кенгайишини кўрсатмоқдалар.
Кўриниб турибдики, бирон бир етарли даражада давлат бошқарувчиси мамлакатда илм-фан билан боғлиқ муаммолар борлигини тушуниши керак. Фуқароларнинг оммавий қочиш сабабларини таҳлил қилиш, қизиқиш чораларини кўриш ва уларни сақлаб қолиш керак бўлади – биз чет элдан келган баъзи олимлар бор, юмшоқ қилиб айтганда, улар оломонни ёришмайди ва ўз мутахассисликлари бўйича ишга жойлашиш учун навбатда туришмайди. Аммо, афсуски, Россия Федерацияси Президентининг матбуот котиби Дмитрий Песков фожиани ёмон деб баҳоламади: «Бу ҳар доим ҳам чиқиб кетиш эмас, бу эмиграция қисмидир. Олимлар, улар мутлақо эркин одамлар ва энг қизиқарли лойиҳалар амалга ошириладиган ва энг қулай шароитлар яратилган жойларда ишлашади. Бу шундай икки томонлама жараён, бу мутлақо нормал ҳолат ва бу вазиятда фожиали нарса йўқ »,дея таъкидлади.
Унинг самимийлиги билан диққатга сазовор нарса, шундан англаш мумкинки, ҳозир Россияда ёки қизиқ бўлмаган лойиҳалар амалга оширилмоқда, ёки принтсипиал равишда улар амалга оширилмаяпти ва олимлар учун шароитлар ноқулай. Ва кимки бундай вазиятга дош беришни хоҳламаса, у мияси билан бирга дренажласин. Яна бир нарса, агар мамлакат юқори мартабали амалдорлар текин нонга тортилса: бу ерда фалокат юз бериши муқаррар, чунки Россия президенти Владимир Путин: «Агар биз ҳозир кескин равишда олиб борсак, нима »пистирма«бўлиши мумкин? Мансабдор шахслар, вазирлар ёки ҳатто йирик давлат компаниялари раҳбарларининг иш ҳақи даражасини пасайтиришми? Биз шунчаки етарли малакали кадрларни топа олмаймиз, уларнинг барчаси хусусий идораларга тарқалиб кетишади ёки чет элга кетишади ва охир-оқибат бу мамлакат ва биз айтаётган оддий ишчилар фаровонлигига таъсир қилади »,дея фикр билдирди.
Молия вазирлигининг маълумотларига кўра, 2021 йилда федерал буджет «космик фаолият» давлат дастурига мансабдор шахслар ва давлат идоралари аппаратлатини сақлашга нисбатан 7 баравар камроқ маблағ ажратган. Миллий хавфсизлик ва ҳуқуқни муҳофаза қилиш харажатларидан эса 10 баравар кам , армия ва қурол-яроқ ишлаб чиқариш учун ажратилган маблағдан 13 баравар камроқ маблағ ажратганлиги маълум бўлди.
Жаноб Песковнинг «гуллаб-яшнаётган Россиядан олимларнинг умумий парвози»ҳақидаги мулоҳазаларига қараганда, Степан Степанович ҳақ дея таъкидланган. Путинизм ҳақиқатан ҳам илмдан чексиз. Бироқ, президентнинг матбуот котиби каби юқори даражадаги мансабдор шахслар, агар Сулакшин марказининг асарларини билмаса, ҳеч бўлмаганда Ф. Жолиот-Кюрининг таниқли баёнотини билишлари керак.«Илм-фан халқ учун зарурдир. Уни ривожлантирмаган мамлакат муқаррар равишда мустамлакага айланади,ёки улар ҳали ҳам билишади, бу улар учун фожиа эмасми?»
Любов Донетская, Халқ журналистикаси уюшмаси, Сулакшин дастурини қўллаб-қувватлаш жамоаси.
Uzbek