Туркия янги дунё тартибида алоҳида ўрин тутишини даъво қилмоқда. Эрдўған 2023 йилгача бўлган асосий мақсадларини эълон қилди.

0
1241
Фото

Туркия президенти Ражаб Тойиб Эрдўған ўзининг Адолат ва тараққиёт партияси (АКП) икки йиллик муддатга янгиланган дастурини тақдим этди. 2023 йилда мамлакатда республика эълон қилинганлигининг 100 йиллиги нишонланади ва янги умумий сайловлар ташкил этилади. Президент нутқидан келиб чиқсак, ўша вақтга келиб Анқара иқтисодий кўрсаткичларни яхшилашни ва дунё тартибини шакллантиришда етакчи кучлардан бирига айланишини кутмоқда. Эҳтимол, Эрдўғаннинг эълон қилган ўзгариш йўналиши дунёга эмас, балки узоқ давом этаётган иқтисодий инқироздан чарчаган сайловчиларга қаратилгандир.
Эрдўғаннинг нутқи АКПнинг еттинчи қурултойида ўқилди. Президент Туркияни қисқа вақт ичида янги иқтисодий ва сиёсий дунё тартибининг муҳим иштирокчиларидан бирига айлантиришга қарор қилганлигини эълон қилди. Унинг таъкидлашича, сўнгги икки аср давомида «Туркиянинг ривожланишини чеклаш ва уни фақат ички муаммоларга қаратишга мажбур қилишган» доиралар энди ўзлари хоҳлаган нарсага эриша олмайдилар. “Бугунги Туркия аввалгидек эмас! – деди Эрдўған Анқара спорт мажмуасида йиғилган қуролдошлари олдида. «Мамлакатнинг 2023 йилгача бўлган ривожланиш мақсадлари 21-асрда ва ундан кейинги даврда қудратли ва кучли Туркияни шакллантириш учун бошланғич нуқтага айланади.»
У 2022 йилнинг биринчи ярмида ҳокимият янги Конституция матнини тақдим этишига ваъда берди. «Конституция очиқ ва ошкора ишнинг маҳсули бўлади»- деди президент. Эрдўған мамлакатнинг янгиланган Асосий қонуни «барча ички ва халқаро ҳақиқатларни ҳисобга олишини» ва тўлиқ қамраб олишга ваъда берди. Уни тузатишга уринишлар аввал ҳам қилинган, аммо «сиёсий муҳит бу ишни охирига етказишга имкон бермади, мамлакат энди ҳар қачонгидан кўра янги Конституцияга тайёр»,- деб эслади Туркия раҳбари.
Туркия президенти миллий иқтисодиётдаги инқироз тенденциялари мавзусини эътиборсиз қолдиролмади, бу кўпинча унинг рейтингини пасайтириш омили деб аталади. Эрдўғаннинг тахминларига кўра, валюта бозоридаги пасайиш мамлакатдаги ишларнинг ҳақиқий ҳолатини акс эттирмайди. Шу муносабат билан у ватандошларни олтин ва пул жамғармаларини турк банкларига сармоя киритишга чақирди, бу эса молия институтлари учун туртки бўлади. Унинг таъкидлашича, «Ҳукумат янги мақсадларни ва иқтисодий ислоҳотларни амалга ошириш жадвалини белгилаб берди. Сармоялар, ишлаб чиқариш, юқори иш билан таъминлаш ва экспорт Туркиянинг янада ривожланишининг калити бўлади» .
Ташқи сиёсатга келсак, Эрдўған ўз мамлакатининг бир қатор халқаро ўйинчилар билан мавжуд бўлган келишмовчиликларни бартараф этиш орқали «дўстона давлатлар» сонини кенгайтиришга қарор қилганлигини эълон қилди. «Туркия ҳукумати дунёнинг барча мамлакатлари билан алоқаларни ривожлантиришда давом этади: АҚШдан Россияга, Европа Иттифоқидан Араб дунёсигача», – дея эълон қилди Туркия раҳбари. Сўнгги ойларда Анқара нафақат Исроил ва Арабистон ярим оролининг минтақасидаги рақиблари, балки Европа Иттифоқи давлатлари билан бўлган муносабатлардаги тўсиқларни енгиб ўтиш ниятини намойиш қилди, чунки баъзилари туркларнинг уринишларидан хавотирда. Греция ва Кипрга зарар етказиш учун Шарқий Ўрта денгизда ўз тартибини ўрнатиш томони.
АКП конгресси 25 март куни ЭИ саммити очилишидан олдин бўлиб, унинг раҳбарлари Туркия билан муносабатларни муҳокама қилиш истагини билдирган эди. Европа Иттифоқи барча хилма-хилликларга қарамай, республика билан шериклик қилишдан манфаатдор эканлигини Француз V телеканали арафасида Франция Президенти Эммануэл Макрон берган интервьюси исботлади.
Унинг сўзларига кўра, Брюссел хавфсизлик бўйича ягона архитектурани яратишни кутмоқда, унда Анқара билан ўзаро алоқалар ҳаётий аҳамиятга эга. «Ва Туркияни Европа доирасидан чиқиб кетишига йўл қўймаслик жуда муҳим, чунки келажакда бизга зарар етказиши мумкин бўлган экстремизм ва геосиёсий қарорларни янада кучайтиради», деди у.
Россия Халқаро ишлар кенгаши мутахассиси Тимур Ахметов НГга Европа Иттифоқи билан яқинлашиш ҳанузгача Эрдўған ва унинг шерикларининг устувор вазифаларидан бири эканлигини тушунтирди. Бироқ, амалий жиҳатдан, Туркия ҳукумати, авваламбор, божхона шартномасини унификация билан янгилашга қаратилган. Эрдўған томонидан эълон қилинган, унинг доирасида ҳатто Туркия раҳбариятининг таркибини ҳам ўзгартириш керак бўлган тадбирларга келсак, эксперт бу «аҳолининг фаровонлиги пасайиши фонида Анқаранинг ташаббуси билан ташқи кўриниш яратиш учун қилинган уриниш» деган тахминни билдирди. ўзгаришлар яқинда ва ҳаммаси албатта амалга ошади. «»Ўйлайманки, расмийлар риторика ва партия ташкилоти даражасида – муддатидан олдин сайловларни ўтказилишини эълон қилишга тайёрланмоқда», – дея тушунтирди НГ суҳбатдоши. У Буюк Миллий Ассамблеяда (парламентда) ўринлар учун курашни илгари эълон қилинганининг асосий мақсади Эрдўғаннинг 2023 йилда президентлик ваколатларини сақлаб қолиши эканлигини эслади.
Экспертнинг сўзларига кўра, яқинда Туркия ҳукумати курдпараст Халқ Демократия Партиясига (ПДН) қарши кўрган босим чораларини муддатидан олдин парламент сайловларига тайёргарлик элементи деб ҳисоблаш мумкин. Туркия прокуратураси Анқарадаги курд айирмачиларига яқин деб ҳисобланган ушбу ташкилотни тарқатиб юбориш тўғрисида Конституциявий судга мурожаат қилди. Ҳужжатда айтилишича, ПДН аъзоларининг баёнотлари ва ҳаракатлари «давлат ва халқ ўртасида бўлинишга қаратилган». «Буни муддатидан олдин ўтказиладиган сайловлар олдидаги стратегиянинг бир қисми сифатида кўриш мумкин, бу курд сайловчиларини руҳини тушириш ва мухолифат иттифоқи сафига нифоқни келтириб чиқаришга қаратилган», – дея хулоса қилди Ахметов.
Maнбa: 

Матнда хатоликни кўрсангиз, уни белгилаб Ctrl+Enter ни босинг.

Фикр матни

Илтимос, изоҳингизни киритинг!
Илтимос, исмингизни бу ерга киритинг