Москва Толибон ҳаракати учун сиёсий жавобгарликни ўз зиммасига олади, деди эксперт Аркадий Дубнов DW га берган интервьюсида. Афғонистондан қочқинлар оқими хавфи ортиб бормоқда, деди у.
1500 га яқин афғон аскарлари июль ойининг биринчи кунларида радикал исломий Толибон ҳаракати жангариларидан яшириниб, Афғонистондан Тожикистонга қочиб кетишди. 5 июль, душанба куни атиги бир кечада мингдан ортиқ аскар қўшни давлатга бошпана топди. Россия учун тожик-афғон чегарасидаги кескинликнинг хавфи қандай ва бу вазият учун Москва қандай сиёсий жавобгарликни ўз зиммасига олади, деди DW га берган интервьюсида Марказий Осиё бўйича россиялик эксперт Аркадий Дубнов.
DW: Сизнингча, бу ҳолат асосан Афғонистон ичида қандай пайдо бўлган ва нега ҳарбийларнинг Тожикистон билан чегарадан ўтиши хавфли?
Аркадий Дубнов: Афғонистондан НАТО ва АҚШ қўшинлари чиқарилиши билан, албатта, мамлакатда ҳокимиятни қайта тақсимлашга фаол тайёргарлик бошланади. Толибон ҳокимиятни зўрлик билан эгаллаб олишга ва Кобулни эгаллаб олишга тайёргарлик кўришни бошлаши кутилмоқда.
Ҳарбийларнинг Тожикистон ва Ўзбекистонга кириб келишига келсак, бу жуда кутилмаган ҳолат, лекин умуман олганда, бу ҳам мантиқан тўғри. Улар қаерга боришлари керак? Бу ерда уларга жуда бағрикенглик билан муносабатда бўлишади. Аммо шуни қўшимча қиламанки, махсус хизматлар, биринчи навбатда, Ўзбекистон бир-биридан ажратиш учун жуда интенсив иш олиб бормоқда, чунки чегарадан ўтаётганлар орасида илгари ИШИД, Ал-Қоида ва Исломий Ҳаракат сафларида жанг қилган жиҳодчилар ҳам бўлиши мумкин.
Ўзбекистон ёки Тожикистондан ўз этник ватани ҳудудига қайтиб келган одамлар у ерда террористик ҳаракатларга тайёргарликни давом эттириши мумкин. Табиийки, махсус хизматларнинг вазифаси бу каби ривожланишни тўхтатишдир.
– Тожикистон ва Ўзбекистон махсус хизматлари жиҳодчилар ва Толибон агентларини аниқлашга қодирми?
– Менимча, бунинг учун маълум тартиблар мавжуд. Масалан, ўзбекистонликлар афғонистонлик ўзбеклардан ҳатто интонация ва акцент билан фарқлаш учун аниқ имконият мавжуд. Аммо бундай хавф Россия учун мумкинми ёки йўқлигини ҳали айтмаганмиз. Ўйлайманки, ҳа.
Чунки Афғонистондан қайтиб келганлар орасида Россия мусулмон республикалари, Волга минтақаси, Шимолий Кавказдан, Чеченистондан келган муҳожирлар ҳам бўлиши мумкин. Демак, бу ерда Россия жиҳодчиларнинг мамлакатга кириб келишидан тўлиқ суғурта қилинган деб айтиш мумкин эмас.
Uzbek