Афғонистонда роппа-роса бир йил олдин ҳокимият тепасига келган Толибон жангарилари (Россия Федерациясида террористик ташкилот деб тан олинган, фаолияти тақиқланган) бирдамликга эга эмас. Улар бир-бири билан рақобатлашувчи ва ҳокимият учун курашаётган турли гуруҳлардан иборат.
Бу ҳақда «NEWS.ru»га афғон сиёсати бўйича тадқиқот маркази раҳбари Андрей Серенко маълум қилди. Унинг сўзларига кўра, ҳозирги Толибон режимининг мутлақо истиқболи йўқ ва яқин келажакда уларда ички курашининг кескинлашувини кўриш мумкин, бу эса фуқаролар урушига олиб келиши эҳтимоли ҳам йўқ эмас.
Қолаверса, Толибоннинг бутун Афғонистонни тўлиқ назорат қилгани ҳақидаги даъволари ҳам ёлғон: мамлакатда амалдаги ҳукуматга қаршилик кўрсатиш иштирокчилари сони ортиб бормоқда.
Бу муроса ёки аксинча, ички сиёсий тўнтариш ёки фуқаролар уруши шаклида содир бўладими, ҳозирча айтиш қийин. Балки Толибон ҳукумронлигининг иккинчи йили фракциялар қурол ишлатиш ва ҳокимият учун курашнинг бошқа усуллари билан қаттиқ рақобатга ўтадиган йил бўлади, деди Серенко.
Шарқшунос Аҳмадшоҳ Масъуднинг миллий қаршилик фронти мамлакатда ўз фаолиятини давом эттираётгани, Панжшир, Банглан, Бадахшон ва Ҳирот вилоятларида фаол равишда кенгайиб бораётгани, бироқ ташқи ёрдамга эга бўлмагани учун ҳамон кучли эмаслигини таъкидлади.
Душанбенинг вақти-вақти билан кўмагини ҳисобга олмаганда, деярли ҳеч ким Масуд жамғармасига ёрдам бермайди. Қаршилик жангчилари сони, Масъуднинг ўзи айтган маълумотларга кўра, аллақачон уч минг кишини ташкил этади, деди Серенко.
Унинг қўшимча қилишича, Афғонистон ҳозирда гуманитар фалокат ҳолатида: аҳолининг 90 фоизи қашшоқликда яшайди, тахминан, 20 миллион киши, бу эса мамлакат аҳолисининг ярми очлик ёқасида, эканлигини англатади. Соғлиқни сақлаш тизими, иқтисодиёт ва аҳолини ижтимоий муҳофаза қилишда орқага кетиш ҳолати кузатилмоқда.
Бизнес лойиҳалари ишлаб чиқилмаяпти, хорижий инвестициялар йўқ, ўзимизникилар етарли эмас. Шунинг учун табиий бойликларни ноқонуний қазиб олиш, уларни қўшни давлатларга экспорт қилиш «гуллаб-яшнамоқда». Лекин ундан келган бойликлар ҳам, Толибоннинг тепасида ўтирганларнинг чўнтагига тушмоқда. Агар жаҳон ҳамжамиятининг аралашуви бўлмаса, Афғонистон катта гуманитар фалокат сари қадам қўйишни давом этди”, — дея хулоса қилди Серенко.
Толибон 2021 йил 15 августда Кобулга жангсиз кириб келди ва бир неча соат ичида Афғонистон пойтахти устидан назорат ўрнатди. Ўша пайтдаги республика президенти Ашраф Ғани истеъфога чиқди ва мамлакатни тарк этди.
Аввалроқ, Серенко «Толибон» Афғонистонни қўлга киритгандан кейин қўйган вазифаларни – режимни халқаро миқёсда тан олиш ва ҳукуматни қонунийлаштиришни ҳал қила олмаганини айтганди. Бундан ташқари, Толибон дунёдаги асосий наркокартел бўлган ҳолда гиёҳвандликка қарши умуман курашмайди.
Uzbek