Россия ҳарбий машқлари Арктикада.

0
2462

Яхшигина сабабга асосланиб хавфсизлик бўйича мутахассислар ушбу ёзда Арктикада янги совуқ уруш бошланиши ҳақида гапиришди, деб ёзмоқда foreignpolicy.com.

Ҳар йили Россияда ҳарбий машқлар ўтказилади. Совуқ урушдан кейинги ҳар йили улар ўлчам ва мураккабликда янги рекордларни ўрнатишмоқда. Кремлнинг айтишича, ўтган йили “Шарқий-2018” да 300 минг аскар расмий равишда иштирок этган. Бу йил «Марказий-2019» кўргазмаси ҳам аввалгиларидан қолишмаслиги аниқ.

Кузатувчиларнинг аксариятининг фикрига қараганда, бу йил ташвишга соладиган камроқ сабаб бор.

Қисқа муддатли машқлар, одатда, асосий воқеадан олдинги кунларда содир бўлишига қарамасдан, кўп жиҳатдан кенг кўламли рус ҳарбий машқлари бўлиши режалаштирилгани прогноз қилинмоқда. Мамлакатда Россия ҳарбий округларига мос келадиган ҳудудларда тўртта асосий ротацион машғулотлар режалаштирилган: Шарқий, Ғарбий, Марказ ва Кавказ. Марказнинг сўнгги машғулотлари 2015 йилда бўлиб ўтган эди ва унда 100 мингга яқин ҳарбий иштирок этган ва Россия Марказий қўмондонлигининг жанубий-шарқий бурчагини, Волга, Урал ва Сибирнинг марказий ҳудудларини қамраб олган Россиянинг қўмондонлик ва назорат қилиш имкониятларига бағишланган эди.

Бу йил машқлар Марказнинг шимолий қисмида Шимолий денгиз йўналишида, Европани Осиё билан боғловчи ривожланаётган денгиз коридорида бўлади. Россия ҳукумати маълумотларига кўра, машқлар Арктика муҳитида жанг қилиш учун юқори даражада тайёргарликни таъминлашга қаратилади.

Бундан ташқари, «Марказий-2019» учта асосий мақсадни кўзламоқда. Биринчидан, Россия ўзининг Арктикадаги ҳудудини ва Шимолий денгиз йўналишидаги манёврлигини кўрсатиш учун ўз салоҳиятини намоён қилишни истайди. Иккинчидан, «Марказий-2019» Россиянинг Арктикада кучли даражада иштирок этиш ниятини намойиш этади. Аммо, бу сценарий ҳайратланарли ва янгилик эмас; Аниқки, география Москвага Арктикадаги энг йирик ўйинчи бўлиш имконини беради ва Кремль ҳеч қачон ҳудудда етакчиликни сақлаш истагини яширмайди. Машқлар эса Россиянинг Арктикадаги энергетик инвестицияларини ҳимоя қилишини намойиш этишга қаратилган.

«Марказий-2019» кўргазмасида Арктика минтақаси учун мослаштирилган янги рус технологияси, жумладан Тор-М2ДТ ҳаво базаси ва Т-80БВМ асосий танклари намойиш этилади. Янги радар тизимлари ва қайта жиҳозланган Совет давридаги ҳарбий базалари ҳам катта муваффақиятларга эришиши кутилмоқда. Кўп ҳолларда, бу имкониятлар мудофаа учун ҳизмат қилади ва жуда ташвишга солмайди, айниқса, Россия қўшинлари Арктика муҳитида уларни ишлатиш учун деярли тайёр эмаслиги сабабли.

Ниҳоят, Россиянинг Шимолий денгиз йўналишидаги таъсирини ҳарбий куч билан қўллаб-қувватлашга интилаётгани мантиқдан. Бу йил Москва минтақа учун янги транзит протоколи жорий қилди. Протокол, хорижий давлатлар ва фирмаларни Шимолий денгиз йўналишида навигация қилишда уларга рус учувчиси мезбонлик қилишни талаб қилади ва чет элликларга бирон-бир нуқтага ўтишни рад этиши мумкинлигини белгилайди.

Марказий-2019 асосан мудофаага йўналтирилганига қарамасдан, Ғарб эҳтиёткор бўлиш керак. Арктикада ҳамкорликни давом эттиришга интилишга қарамасдан, Россия бугунги кунда кўп ўринли позицияни намоён этмоқда. Эҳтимол, бу ерда нео-империал назоратни амалга оширишга тайёр эмасдир, лекин у хоҳлаганида бундай дастурни амалга ошириши мумкин. Бу ҳаракатлар бошқа Арктик кучлар учун ҳарбий таъсирга эга, НАТОнинг Шимолий Атлантика Қўмондонлигининг яқинда очилиши ва шу билан бирга, яқинда АҚШ денгиз кучларининг Шимолий денгизга йўналтирилиши ўшанинг таъсир натижасидир.

Машғулотнинг катта миқёсда эканлиги ҳам ташвишлидир. Машғулотларда Россия шимолий флотининг Марказий ҳарбий округи ходимлари, Россиянинг янги Арктика бригадалари ва Коллектив хавфсизлик шартномаси ташкилотининг қўшинлари, жумладан, Арманистон, Қозоғистон, Қирғизистон, Тожикистон, Ўзбекистон ва бошқа қўшинлар иштирок этиши ажабланарли эмас. Бироқ, Россиянинг Тинч океани минтақаси флотини ҳам иштирок этиши ҳақида миш-миш тарқалган. Шимолий Атлантика океанидаги денгиз мулкларини бирлаштириш бўйича салоҳиятни намоён этиш жуда таъсирли бўлса-да, аслида катта рамзий маъно касб этади. Ғарб шунингдек Марказий-2019да Хитой иштирок этадими ёки йўқми билиши керак. Хитой кучлари ўтган йили Шарқ-2018да кенг кўламли машғулотларга қўшилган эди.

Агар Хитой таклиф қилинмаса, бу Арктикада мамлакатнинг номақбул иштироки эканлиги ҳақида сигнал бўлади. Албатта, Арктикада Россиянинг энергетик инфратузилмасига киритилган Хитой сармояси ҳажми ва Шимолий денгиз йўналишига кириш учун стратегик қизиқиш ҳисобга олинса, Россия президенти Владимир Путинни Хитой раҳбари Си Цзинпиндан қочиши қийин кечади.

Нима бўлишидан қатъий назар, Марказий-2019ни кутинг. Арктикада русларнинг мавжудлиги қонунийдир ва Марказий-2019 у ерда мамлакатнинг мудофаа қобилиятларини намойиш этади. Арктикани ҳарбийлаштирилиши Совуқ уруш даврига тегишли эди ва бугунги ўзаро боғлиқ дунёда можароларга қараганда ҳамкорликка янада кўпроқ рағбат мавжуд. Арктик кучлар буни тан оладилар ва бу бир мунча вақтгача минтақани Россия-Ғарб зиддиятидан озод қилди.

 

Матнда хатоликни кўрсангиз, уни белгилаб Ctrl+Enter ни босинг.

Фикр матни

Илтимос, изоҳингизни киритинг!
Илтимос, исмингизни бу ерга киритинг