Жаҳоннинг 70 дан ортиқ иқтисодчилари ва экспертлари, жумладан Нобель мукофоти совриндори Жозеф Стиглитс чоршанба куни, АҚШ президенти Жо Байденга йўллаган мактубида Вашингтон ва бошқа давлатларни Афғонистон марказий банки активларини озод қилишга чақирди.
Мактубда айтилишича, хориж капитали ҳукмрон Толибоннинг аёлларга нисбатан хатти-ҳаракати танқид қилинганига қарамай, иқтисодиётнинг ишлашига имкон бериш учун Афғонистон марказий банкининг тахминан 9 миллиард доллар активларини DА Afghanistan Bank (DAB)га қайтариши керак.
“Афғонистон халқи ўзлари танламаган ҳукумат туфайли икки баробар азоб чекмоқда”, – дейилади мактубда. «Гуманитар инқирозни юмшатиш ва афғон иқтисодиётини тикланиш йўлига солиб қўйиш учун биз сизни DABга халқаро заҳираларини қайтариб олишга рухсат беришингизни сўраймиз».
АҚШ молия вазири Жанет Еллен номига ҳам йўлланган мактубни 71 нафар иқтисодчи ва академик экспертлар, кўпчилиги Қўшма Штатлар, шунингдек, Германия, Ҳиндистон ва Буюк Британияда имзолаган. Улар орасида Грециянинг собиқ молия вазири Янис Варуфакис ва Колумбия университети профессори, 2001 йилда иқтисод бўйича Нобель мукофоти совриндори ва Вашингтонда жойлашган Иқтисодий ва сиёсий тадқиқотлар марказининг маслаҳат кенгаши аъзоси Стиглитс ҳам бор эди.
Хорижий кучлар чиқиб кетиши ва Толибон ҳокимиятга келганидан кейин Афғонистон иқтисодиёти чуқур инқирозга юз тутди. Ёрдамнинг тўсатдан қисқариши ва бошқа омиллар, жумладан, Украинадаги можаро туфайли юзага келган инфляция ҳам муҳим роль ўйнади. Бироқ иқтисодчиларнинг таъкидлашича, мамлакат марказий банки ўз захираларидан фойдалана олмаслиги ҳам жиддий тўсқинлик қилмоқда.
Бу афғон валютасининг кескин қадрсизланишига, импорт нархларининг ошишига ва банк тизимининг деярли барбод бўлишига олиб келди, фуқаролар ўз жамғармаларига киришда ва иш ҳақи олишда муаммоларга дуч келди.
“Валюта заҳираларига кириш имкони бўлмаса, Афғонистон марказий банки ўзининг нормал, муҳим вазифаларини бажара олмайди. Афғонистон иқтисодиёти кутилганидек яна орқага кетади”, — дейилади мактубда.
Толибон, ислом қонунларини талқин қилганидек, ҳуқуқларни ҳурмат қилишларини ва индивидуал ҳуқуқбузарликлар текширилишини айтмоқда.
Иккала томоннинг позициялари бир-биридан кескин фарқ қилишига қарамай, марказий банк активларини очиш бўйича батафсил режаларни муҳокама қилмоқда.
Uzbek