Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Бош котиби яна Украинага борди

0
346
Фото: БМТ Марк Гартен

Кеча Львовда БМТ Бош котиби Украина президенти Владимир Зеленский билан учрашди, сўнгра Украина президенти ва Туркия етакчиси Ражаб Тоййиб Эрдўғон билан уч томонлама учрашувда иштирок этди. Музокаралар якунида журналистлар олдида чиқиш қилар экан Антониу Гутерриш Запороже АЭСини демилитаризация қилиш тарафдори эканини айтди, Қора денгиз ташаббусини давом эттиришга чақирди, Еленовкадаги украиналик асирларнинг ўлими фактларини аниқлаш учун БМТ миссияси юборилгани ҳақида маълум қилди, шунингдек, БМТ Украина аҳолисига гуманитар ёрдам кўрсатишда давом этишига ваъда берди.

 

Буғдой бўйича Қора денгиз ташаббуси

БМТ раҳбарининг қайд этишича, Украина, Россия, Туркия ва БМТ Қора денгиз орқали буғдой ва бошқа озиқ-овқат маҳсулотларини хавфсиз ташиш тартиб-қоидаларини келишиб олганидан сўнг, 21 та қуруқ юк кемаси Украинани тарк этган ва Истанбулдан 15 та кема Украина портларига етиб келган. Эслатиб ўтамиз, 24 феврал куни Россия босқини бошланганидан бери Украина жаҳон бозорларига миллионлаб тонна буғдой экспорт қила олмаётган эди. Бу эса нархларнинг кескин ошишига олиб келди ва ривожланаётган мамлакатларда озиқ-овқат инқирозини янада кучайтирди.

“Россиянинг Украинага бостириб киришидан сўнг, мен глобал озиқ-овқат инқирозини Украина озиқ-овқатига, шунингдек, Россия озиқ-овқат ва ўғитларига тўғри етказиб берилмасдан туриб енгиб ўтиб бўлмаслигини аниқ айтдим”, деб эслайди БМТ раҳбари. У барча томонларга қўллаб-қувватлаганликлари учун миннатдорчилик билдириб, айни дамда украиналик фермерлар томонидан етиштирилган 560 минг тоннадан ортиқ буғдой ва бошқа озиқ-овқат маҳсулотлари бутун дунё бозорларига жўнатилганини таъкидлаб ўтди.

Бош котибнинг айтишича, БМТ томонидан Украина буғдойи билан ижарага олинган биринчи кема йўлга чиққан экан. Юк Африка Рогининг очликдан азият чекаётган аҳолиси учун мўлжалланган экан. Буғдой бўйича Қора денгиз ташаббуси туфайли жаҳон озиқ-овқат бозорлари барқарорлаша бошлади. Истанбулда келишувлар имзоланганидан бери буғдой нархи саккиз фоизга тушди, умумий озиқ-овқат нархлари индекси эса 9 фоизга тушди, бу 2008 йилдан бери энг катта пасайишдир.

Бироқ, БМТ раҳбари таъкидлаганидек, таъминот занжирлари ҳамон узилиб қолган. Энергия ва транспорт харажатлари хаддан зиёд даражада юқорилигича қолмоқда.

Озиқ-овқат соҳасида ижобий ўзгаришлар, Гутерришнинг сўзларига кўра, «дипломатия ва кўп томонламаликнинг ғалабасидир».

У барча томонларни ташаббуснинг давом этишини таъминлашга чақирди ва буни БМТ раҳбари “мисли кўрилмаган” деб атади. У жаҳонда озиқ-овқат хавфсизлигини таъминлаш йўлида муросага чақириб, Украина ва Россиядан озиқ-овқат ва ўғитнинг йирик партияларини экспорт қилиш бозорларини янада барқарорлаштириш ва нархларни пасайтириш учун ҳал қилувчи аҳамиятга эга эканлигини тъкидлади.

БМТ Украина халқига ёрдамни оширади

Антониу Гутерриш БМТ ёрдамга муҳтож Украина халқига гуманитар ёрдам кўрсатишни давом эттириш ва келаётган қишдаги қийинчиликларни енгишда ёрдам бериш учун барча имкониятлар ва ресурсларни сафарбар қилишига ваъда берди.

“Бироқ, албатта, мени бу ерга олиб келган сабаб урушдир. Мен бир неча бор таъкидлаганимдек, бу босқин Украинанинг ҳудудий яхлитлиги ва БМТ Низомини бузиш ҳисобланади. Уруш сон-саноқсиз ўлимга, катта вайронагарчилик ва кўчирилишларга, инсон ҳуқуқларининг жиддий бузилишига олиб келди. Одамларга тинчлик керак”, деди Антонио Гутерриш.

ЗАЭСни демилитаризация қилиш

Журналистлар учун ўтказилган матбуот анжуманида БМТ раҳбари Запорожедаги Европанинг энг йирик атом электр станцияси ва унинг атрофидаги вазият ривожланишидан жиддий хавотирда эканини айтди.

“Атом электр станциясининг жисмоний яхлитлиги ва хавфсизлигига хавф соладиган ҳар қандай ҳаракатдан қочиш учун соғлом фикр устун бўлиши керак. Объект ҳар қандай ҳарбий операциянинг бир қисми сифатида ишлатилмаслиги керак. Запорожедаги атом электр станциясини соф фуқаролик инфратузилмаси сифатида тиклаш ва ҳудуд хавфсизлигини таъминлаш учун шошилинч келишувга эришиш зарур”, деди Антониу Гутерриш.

Унинг сўзларига кўра, агарда Россия ва Украинанинг ўртасида муроса бўлса, БМТ Котибияти МАГАТЭ билан яқин алоқада бўлиб, БМТ Украинада “логистика ва хавфсизлик нуқтаи назаридан Киевда Запороже атом электр станциясига МАГАТЭнинг ҳар қандай миссиясини қўллаб-қувватлаш имконияти мавжуд, деган хулосага келди.» Бош котиб станция ёки унинг атрофидаги объектлардан ҳарбий мақсадларда фойдаланилмаслиги кераклигини яна бир бор таъкидлади.

“Ҳарбий техника ва ходимлар станциядан олиб чиқилиши керак. Кучлар ёки воситаларни кейинчалик станцияга яқин жойлаштиришга йўл қўймаслик керак. Унинг ҳудуди демилитаризация қилиниши керак. Биз очиқ-ойдин нарсани тан олишимиз керак: [Запорожедаги атом электр станциясига] мумкин бўлган ҳар қандай зарар ўз жонига қасд қилиш билан баробардир”, деди Антонио Гутерриш.

Еленовкадаги тергов ҳибсхонасида содир бўлган инцидент тергови

БМТ Бош котиби Украина президенти билан суҳбатда, унга кўра, 29 июл куни Еленовкадаги тергов изоляторидаги фожиали воқеани текшириш масаласини кўтарган. «У ерда содир бўлган воқеа,- бу ақл бовар қилмайдиган хролатдир. Барча ҳарбий асирлар халқаро гуманитар ҳуқуқ билан ҳимояланган. Халқаро Қизил Хоч қўмитаси уларни олдига кириш ҳуқуқига эга бўлиши керак”, — деди БМТ раҳбари. Унинг сўзларига кўра, Украина ва Россия ҳукуматлари илтимосига кўра у [ушбу воқеа юзасидан] фактларни аниқлаш миссиясини тузишга қарор қилган.

“Украина ва Россия Федерациясига миссиянинг техник топшириқлари, шунингдек, жамоа таркиби ҳақида маълумот берилди. Мен бразилиялик генерал Карлос дос Сантос Крузни ушбу миссияга раҳбар этиб тайинлаш ниятидаман. Генерал Сантос Круз миллий ва халқаро хавфсизлик ва ҳарбий хизматда, жумладан, БМТ тинчликпарвар операциялари қўмондони сифатида 40 йилдан ортиқ тажрибага эга, юксак ҳурматга сазовор зобитдир”, — деди БМТ Бош котиби.

У БМТ [ҳодисалар юз берган] жойга ва бошқа тегишли жойларга хавфсиз кириш учун зарур кафолатларни олиш устида ишлашда давом этишига ваъда берди. “Оддий қилиб айтганда, фактларни аниқлаш миссияси вазиятни ўрганиш учун эркин бўлиши керак. Жамоа керакли маълумотларни тўплаш ва таҳлил қилиш қобилиятига эга бўлиши керак. Бу, биринчи навбатда, одамларга, жойларга ва далилларга ҳеч қандай тарафнинг аралашувисиз хавфсиз, ишончли ва тўсиқсиз етиб бориш имконияти демакдир”, — деди Антонио Гутерреш. БМТ, дея қўшимча қилди у, бу ва бошқа саъй-ҳаракатларни илгари суриш учун қўлидан келганини қилади.

Президент Зеленский ва Украина халқига қабул учун миннатдорчилик билдирар экан, Бош котиб инсон ҳуқуқлари, халқаро ҳуқуқ ва тинчлик масаласини илгари суришда БМТнинг ёрдамига таянишда давом этишлари мумкинлигини айтди.

Манба

Матнда хатоликни кўрсангиз, уни белгилаб Ctrl+Enter ни босинг.

Фикр матни

Илтимос, изоҳингизни киритинг!
Илтимос, исмингизни бу ерга киритинг